دارو درمانی در بیماری دیابت بیشتر از دو طریق اصلی داروهای خوراکی و داروهای تزریقی و یا ترکیبی از این دو، انجام می شود.
به گزارش بهداشت نیوز، نکته ای که باید در درمان دیابت مدنظر قرار گیرد این است که نخستین قدم درمانی برای دیابت، به ویژه دیابت نوع ۲(غیر وابسته به انسولین)، رعایت رژیم غذایی، کاهش وزن و فعالیت های ورزشی است؛ با توجه به شرایط بیمار و صلاحدید پزشک، دارو درمانی به آن افزوده می شود.
قرص های خوراکی ضد دیابت برای چه کسانی مناسب است؟
تنها مبتلایان به دیابت نوع دو می توانند از داروهای خوراکی استفاده کنند؛ در این نوع دیابت با وجود توانایی لوزالمعده در تولید انسولین، مقاومت نسبت به انسولین دیده می شود؛ به صورتی که انسولین در بدن این افراد به دلیل بروز اختلال، توانایی لازم برای هدایت قند به درون سلول ها را ندارد.
در جدول زیر انواع داروهای ضد دیابت خوراکی پر مصرف، نحوه اثر و بهترین زمان مصرف آنها را می بینیم.
نام دارو |
اثر |
بهترین زمان مصرف |
متفورمین |
کاهش مقاومت به انسولین در بدن و مهار تولید و آزاد شدن قند از کبد |
این قرص ها باید با معده پر مصرف شوند. |
گلیبنکلامید، گلیکلازید |
تحریک لوزالمعده(پانکراس) و افزایش ترشح انسولین |
با فاصله ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیش از وعده غذایی تعیین شده توسط پزشک |
ریپاگلینید |
تحریک لوزالمعده(پانکراس) و افزایش ترشح انسولین |
۱۵ دقیقه پیش از وعده غذایی تعیین شده توسط پزشک |
آکاربوز |
کاهش جذب کربوهیدرات موجود در وعده غذایی |
باید با نخستین لقمه غذا مصرف شود. |
پیوگلیتازون |
کاهش مقاومت به انسولین در بدن |
باید روزانه در یک ساعت مشخص مصرف شود و به وعده های غذایی ارتباطی ندارد. |
سیتاگلیپتین، لیناگلیپتین |
بهبود سطح انسولین پس از وعده غذایی |
باید روزانه در یک ساعت مشخص مصرف شود و به وعده های غذایی ارتباطی ندارد. |
امپاگلیفلوزین |
دفع قند اضافه از طریق ادرار |
باید روزانه در یک ساعت مشخص مصرف شود و به وعده های غذایی ارتباطی ندارد. |
در بیشتر موارد برای کنترل قند بیمار نیاز به چند داروی خوراکی کاهنده قند خون است.
بیمارانی که قند خون آنها با داروهای خوراکی کاهنده قند خون تنظیم می شود، در موارد زیر نیاز به دریافت انسولین پیدا می کنند:
- در هنگام ابتلا به بیماری های عفونی شدید
- در هنگام اعمال جراحی
-دوران بارداری و شیر دادن به نوزاد (بی خطر بودن این داروها برای مادر و کودک به اثبات نرسیده است.)
- مبتلایان به دیابت نوع ۲ که بیش از ۱۰ سال سابقه ابتلا دارند و یا در گذشته برای کنترل آن به بیش از ۲۰ واحد انسولین نیاز داشته اند؛ احتمال موفقیت درمان با قرص ها اندک است.
ممکن است پس از گذشت چند ماه یا چند سال از آغاز درمان با قرص، پاسخ به قرص از بین برود و قند خون برای بار دیگر افزایش پیدا کند؛ این به معنای بدتر شدن بیماری نیست، علت این پدیده مشخص نیست؛ در این حالت ترکیبی از قرص و تزریق انسولین موفقیت آمیز خواهد بود.
مهم ترین عارضه داروهای کاهنده قند خون هیپوگلیسمی یا افت شدید قند خون است(قند خون کمتر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر) که با علائم لرز و احساس مور مور شدن در دست ها و لب ها، سردرد و منگی، اضطراب، عصبانیت و تغییرات خُلقی، تعریق، افزایش یا کاهش ضربان قلب، احساس سرگیجه یا سبکی سر، احساس گرسنگی و تهوع، خواب آلودگی یا گیجی، اختلالات بینایی و تکلم، ضعف و خستگی و کابوس شبانه نمایان شده و در صورت درمان نشدن می تواند باعث کاهش سطح هوشیاری، تشنج و اغما شود؛ بنابراین بیمار باید نسبت به این علائم هوشیار بوده و اقدام سریع درمانی را آغاز کند و در صورت تکرار، پزشک معالج خود را در جریان قرار دهد که در صورت نیاز دوز داروها تعدیل شود.
بیماران مبتلا به دیابت در هنگام مراجعه به پزشک و انجام هرگونه اقدام درمانی، باید پزشک معالج را در جریان بیماری خود و داروهایی که مصرف می کنند، قرار دهند و به این ترتیب از عوارض تداخل دارویی احتمالی پیشگیری کنند.
برخی از گیاهان دارویی مانند شنبلیله، هندوانه ابوجهل، چای سبز، دم کرده گزنه، اثر کاهنده قند خون دارند؛ مصرف آنها باید با اطلاع پزشک معالج صورت شود در غیر این صورت مصرف همزمان این داروها با داروهای کاهنده قند خون می تواند منجر به افت شدید قند خون بیمار شود.
دکتر «سوزان بصیر»، کارشناس امور دارویی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.