در اصطلاحات پزشکی، کلمه ناباروری در زمانی استفاده می شود که زوجین با وجود داشتن رابطه جنسی مکرر و محافظت نشده برای حداقل یک سال نمی توانند باردار شوند. ناباروری ممکن است به دلیل یک مشکل یا ترکیبی از عواملی که از بارداری جلوگیری می کند، رخ دهد. اما بسیاری از درمان های ایمن و موثر می توانند شانس باردار شدن افراد را افزایش دهند.

نشانه های ناباروری در زنان

بر اساس تحقیقات انجام شده، متداول ترین نشانه های ناباروری در زنان موارد زیر خواهد بود:

قاعدگی نامنظم

به طور متوسط یک چرخه قاعدگی در زنان مدت ۲۸ روز به طول می انجامد. این چرخه تا زمانی عادی محسوب می شود که در زمانی ثابت باشد و حتی جابجایی تا چند روز نیز طبیعی خواهد بود. ولی در مورد زنانی که به علت نامنظمی چرخه قاعدگی آن ها، نمی توان زمان خاصی را تخمین زد، باید گفت که این امر غیر طبیعی بوده و احتمالا به مسائل هورمونی و یا سندرم تخمدان پلی کیستیک مربوط می شود که از عوامل ناباروری به شمار می روند.

قاعدگی دردناک یا سنگین

اکثر بانوان با شروع قاعدگی، دچار درد های عضلانی می شوند. اما در برخی مواقع، دردهای پریودی در آن ها به حدی زیاد است که زندگی روزمره شان را مختل می‌ سازد و این عارضه می تواند نشانه آندومتریوز باشد.

درد هنگام مقاربت

بعضی از زنان که رابطه جنسی دردناکی را تجربه می کند، گمان دارند که این امر کاملا طبیعی است. در حالی که گاهی این مشکل مربوط به موضوعات هورمونی، بیماری های زمینه ای ناباوری و ... خواهد بود که باید جدی گرفته شود. 

علائم نوسان هورمون‌ ها

برخی نوسانات هورمونی در زنان، نشانه هایی از ناباروری آن ها را آشکار می کند. از نمونه این علائم باید به مشکلات پوست و مو، کاهش میل جنسی، افزایش وزن اشاره کرد. لازم است زنان در صورت مشاهده این علائم، با متخصص درمان ناباروری صحبت کنند.

نشانه های ناباروری در مردان

از علائم رایج ناباروری در مردان باید به موارد زیر اشاره نمود:

عدم تعادل هورمونی

اختلالات هورمونی می تواند تاثیر زیادی بر باروری مردان داشته باشد. هورمون تستسترون، اصلی ترین هورمون در باروری مردان است و مشکلات مربوط به بیضه ها در روند تولید این هورمون اختلال ایجاد کرده و موجب ناباروری می شود.

اختلال نعوظ

گاهی مشکلات فیزیکی و تغییرات هورمونی، می تواند نعوظ را با مشکل مواجه سازد. چنانچه این مشکل به صورت مداوم رخ دهد، ممکن است تداخلی با مقاربت جنسی ایجاد کرده و یا علائم یک مشکل اساسی باشد.

مشکلات در انزال

سختی روند انزال یا مشاهده تغییراتی در آن نظیر خروج قطره ای، احتمالا نشان دهنده مشکلاتی مربوط به باروری در مردان باشد. ( اطلاعات بیشتر در مورد درمان ناباروری با IUI)

تغییر در بیضه ها

بیضه های مردان، بخش اصلی باروری آنان است. معمولا بیضه هایی سفت و یا کوچک، نشانه ای از مشکلات هورمونی در مردان خواهد بود. همچنین بیضه های دردناک، متورم می تواند نشانه ای از عفونت باشد که بر کیفیت اسپرم و در نهایت باروری مردان موثر است.

چاقی

بر اساس مطالعاتی در سال ۲۰۱۵ مشخص شد که چاقی مردان ارتباط مستقیمی با ناباروری آنان دارد. زیرا چاقی موجب افزایش ریسک عارضه های موثر بر باروری مردان نظیر کیفیت اسپرم و اختلال در عملکرد جنسی می شود.

متخصص زنان چگونه ناباروری را تشخیص می دهد؟

پزشک متخصص زنان می تواند از روش های متعددی جهت تشخیص ناباروری استفاده کند. مهم ترین نکته ای که لازم است در این میان به آن توجه شود آن است که نازایی یک مشکل دو طرفه است و در زمان بروز این مشکل، زن و مرد باید هر دو مورد بررسی قرار گیرند. در زمان مراجعه زوجین به پزشک متخصص زنان جهت پیگیری عدم باروری، پزشک ابتدا برای مرد آزمایش اسپرم را تجویز کرده و سپس به وسیله سونوگرافی، تخمدان های زن را بررسی می کند.

آزمایش های هورمونی و نیز آزمایش ذخیره تخمدان از دیگر روش های تشخیصی پزشک به شمار می رود. چنانچه شما با مشکل ناباروری مواجه هستید، می توانید جهت تشخیص علت و شروع روند درمان خود به دکتر سوزان پیروان که از برترین متخصصین در زمینه ناباروری هستند، مراجعه نمایید. این پزشک توانمند و شناخته شده، سابقه درخشانی در زمینه رفع مشکلات ناباروری در زوجین داشته و با داشتن تجربه و مهارت بسیار این حوزه، توانسته است زوجین بسیاری را به آرزوی دیرینه شان یعنی تولد فرزند برساند.

شیوه تشخیص ناباروری از روی علائم

در شیوه تشخیص ناباروری از روی علائم، می توان با توجه به برخی از مشکلات ظاهری و فیزیکی به شکل ناباروری مردان و زنان پی برد.

علائم تشخیصی ناباروری در زنان 

• ترشحات نامناسب با نشانه عفونت در رحم
• خونریزی های طولانی در پریودی 
• احساس درد بیش ‌از حد در زمان قاعدگی
• احساس درد حین نزدیکی
• درد شدید در ناحیه کمر و لگن
• حالت تهوع شدید
• رشد موهای زائد مخصوصا در ناحیه چانه و گونه
• قاعدگی ‌های نامنظم
• احساس سرگیجه و عدم تعادل
• تغییرات پوستی مانند افزایش آکنه و جوش
• کاهش یا افزایش میل جنسی
• ریزش یا نازک ‌شدن مو
• افزایش وزن
• ترشحات شیری رنگ نوک سینه‌ بدون ارتباط با شیردهی

علائم تشخیصی ناباروری در مردان:

• مشکلات نعوظ و انزال
• تغییر در رشد موها
• کاهش میل جنسی
• درد، کوچکی، سفتی یا تورم بیضه‌ ها

انواع تست های تشخیص ناباروری

انواع مختلفی از تست های تشخیص ناباروری وجود دارند که البته انجام تمام آن ها برای تمامی افراد ضروری نخواهد بود. مهم ترین این تست ها که توسط پزشک متخصص زنان تجویز می شوند عبارتند از:

آزمایش خون

از روش های اصلی تشخیص ناباروری، میتوان به آزمایش خون اشاره کرد که در این آزمایش سلامت کلی فرد، وجود اچ آی وی، سطح هورمون ها، عفونت زمینه ای و هر عاملی که ممکن است با بارداری تداخل داشته باشد، بررسی می شود.

تست پس از ازدواج

در این تست به زوجین توصیه می شود که چند ساعت پس از فعالیت جنسی محافظت نشده، به پزشک مراجعه نمایند. پس از آن پزشک، از مخاط دهانه رحم نمونه ای را برای آزمایش گرفته و تحقیقاتی درباره نحوه تعامل سلول ‌های اسپرم با مخاط انجام می دهد. 

سونوگرافی واژینال

در سونوگرافی پزشک با قرار دادن دستگاهی خاص در کانال واژن، تصویری از رحم را با کمک امواج صوتی و با فرکانس بالا روی صفحه نمایش مشاهده می کند. بدین ترتیب پزشک تشخیص می دهد که مسائل ساختاری نظیر فیبروم ها می تواند در ناباروری فرد تداخل داشته باشند یا خیر.

هیستروسالپینگوگرام

این تست تشخیص ناباروری که به HSG نیز شناخته می شود، جهت بررسی نقایص رحم مانند انسداد لوله فالوپ استفاده می شود. در این روش مایعی رنگی از طریق کانال واژن به درون رحم تزریق شده و پیشرفت رنگ از طریق لوله های فالوپ با استفاده از تصاویر اشعه ایکس بررسی می شود تا در صورت عدم ادامه عبور مایع، محل انسداد لوله فالوپ مشخص شود.

هیستروسکوپی

در تست هیستروسکوپی، دستگاهی که مانند تلسکوپ باریک و انعطاف پذیر است از راه کانال واژن فرد وارد رحم او می شود. پزشک متخصص، از این دستگاه جهت بررسی مشکلات ساختاری داخل رحم استفاده می کند.

سنجش ذخیره تخمدانی

انسان ها با ذخیره تخمدانی متولد می شوند و این ذخیره تخمدانی تحت تاثیر رژیم غذایی خاصی نیست. اما براساس تحقیقات، ممکن است امواج رادیویی و استرس بر روی ذخیره تخمدانی تاثیر بگذارد. لازم به ذکر است که ذخایر تخمدانی ژنتیکی بوده و بررسی آن فقط با سونوگرافی و آزمایش AMH  امکان پذیر است.

پزشک پس از تشخیص بهترین روش های درمانی مانند IUI ، درمان نازایی با ای وی اف ، میکرواینجکشن و ... را با توجه به وضعیت فرد پیشنهاد خواهد داد.

نتیجه گیری

معمولا در حدود یک پنجم همسرانی که به بارداری اقدام می کنند، با مشکلاتی مواجه می شوند که این مشکلات در حدود ۴۰ درصد مربوط به زنان و ۳۰ الی ۴۰ درصد نیز مرتبط به مردان است. در این میان حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد هم مربوط به مشکلات ترکیبی زوجین و یا عوامل ناشناخته خواهد بود. چنانچه شما با مشکلات ناباروری مواجه شده اید نیازی به نگرانی نیست، چرا که علم پزشکی در این زمینه در حال پیشرفت است. توصیه می شود در ابتدا به یک پزشک متخصص و شناخته شده مراجعه نموده و درمان خود را به صورت مرحله ای شروع کنید.