معروف است که ما ایرانی ها، همه چیز را جوک می کنیم، حتی مرگ و بیماری را. ولی نتایج یک پژوهش جالب در این خصوص که با تاکید بر بیماری کرونا انجام شده است، نشان می دهد که این کار ممکن است آسیب هایی را برای فرد و اجتماع به همراه داشته باشد.
به گزارش بهداشت نیوز، تعریف گروهی از فلاسفه یونان باستان از انسان، در عبارت «جانور خندان» خلاصه می شد. آن ها تنها وجه تمایز آدمى را از سایر جانوران، توانایى خندیدنش می دانستند. گروهی دیگر، خنده را نشانه سبک سرى، نادانى و شیطنت می پنداشتند و یا برعکس نماد توانایى و خرد و خوشبختی اش می دانستند. اما اگر کمى زاویه دید خود را وسیع کنیم و با نگاهى دقیق تر به پدیده خنده بنگریم، چیزهایى دیگر را در پشت این حالت خوشایند و روزمره خواهیم دید. خواهیم دید که بخش مهمى از رفتارهاى اجتماعى آدمى، به شکلى با این پدیده درگیر است. در واقع، عناصر زبانى خاصى براى القاى این رفتار، تکامل یافته اند و سلسله مراتب اجتماعى مشخصى بر مبناى آن شکل گرفته است.
به بیان محققان، فروید، شوخی و لطیفه گویی را نوعی تلاش حسابگرانه و در عین حال ناخودآگاه برای برون ریزی تنش ها معرفی می کند که افراد از طریق بیان لطیف به شیوه ای نمادین، نسبت به ارضای تمایلات واپس زده و تنش زای خویش مبادرت می ورزند. داروین نیز، جوک را غلغلک ذهن می خواند. به طور کلی افراد، در موقعیت های گوناگونی مانند جمع خانوادگی، گروه دوستان، میهمانی ها، محیط کار و باشگاه ورزشی برای یکدیگر جوک تعریف می کنند.
در ایران نیز جوک بخشی از طنز شفاهی اجتماع است که قسمت عظیمی از جامعه در زندگی روزمره از آن استفاده می کند و به همین سبب، بیان فراز و فرودهای آن در تاریخ ایران بسیار دشوار است، اما می توان گفت، مولد اساسی جوک، ناامنی های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و نیازهای شوخ طبعانه در تاریخ ایران بوده است.
این موضوع جالب با تکیه بر وضعیتی که بیماری کرونا در کشور ما به وجود آورد، توسط محققانی از دانشگاه شهید باهنرکرمان مورد تحلیل واقع شده است. به گزارش سیناپرس، این محققان در پژوهش خود، به بررسی محتوای جوک های بیماری کرونا در شبکه های اجتماعی پرداخته اند.
آن ها با بهره‌گیری از رویکرد جامعه شناختی، محتوای ۱۵۰ جوک منتشر شده در شبکه های اجتماعی واتس آپ و تلگرام را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دادند.
نتایج این تحلیل ها که به صورت مقاله ای علمی پژوهشی در فصل نامه جامعه، فرهنگ و رسانه وابسته به انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات منتشر شده اند، نشان می دهد: جوک ها دارای مضامین سیاسی/ اقتصادی، خانوادگی، منفعلانه، احساسات فردی، اوقات فراغت، بهداشتی/ درمانی، جنسیتی و مذهبی/ اعتقادی بودند. بزرگ ترین مقوله از مفاهیم سیاسی/ اقتصادی و کوچک ترین مقوله از مفاهیم مذهبی/ اعتقادی برخوردار بود.
همچنین با توجه به مضامین جوک ها مشخص شد: کارکرد و بازتاب منفی جوک های بیماری کرونا بیشتر از جنبه مثبت شان است و ممکن است بازتولیدشان باعث صدمه روحی به افرادی شود که با این بیماری درگیر بوده اند. درواقع، چنین جوک هایی با بی اهمیت جلوه دادن بیماری، حساسیت مردم را به بیماری کم می کنند. بنابراین در بازتولید و انتشار این نوع جوک ها باید توجه بیشتری نشان داد.
در این باره، فرشته کرمی رباطی، پژوهشگر گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنرکرمان و همکارش اظهار داشته اند: با توجه به تحلیل محتوای جوک های مطرح شده در ارتباط با بیماری کرونا می توان نتیجه گرفت که بخش بزرگی از این جوک ها، جزء جوک های سیاه محسوب می شوند.
در جوک های سیاه، صرفاً هدف خنداندن مخاطب نیست، بلکه آگاهانه یا ناآگاهانه، خنده به ابزاری برای ترور شخصیت، هویت ها و فرهنگ ها مبدل می شود. این نوع جوک ها، طیف وسیعی از احساسات مانند شوک، انزجار، شرم و شادی را در افراد بیدار می کنند و با رفتارهایی مانند تحقیر، کودن نمایی، بزرگ کردن معایب و مانند آن ها،. روح و هویت افراد را آزار می دهند.
این محققان می افزایند: برخی پژوهشگران معتقدند که جوک سیاه در مورد مشکلات مهم اجتماعی، ابتدا باعث خنده می شود، اما جامعه را به سمت بی تفاوتی سوق می دهد. در همین زمینه، شوخی با بیماری کرونا اگرچه از جهاتی سبب کاهش تنش روانی ایجاد شده حاصل از این بیماری در افراد می شود، اما شوخی های زیاد با آن، باعث آسیب روحی به افرادی می شود که با این بیماری درگیر بوده اند یا عضوی از خانواده خود را در اثر این بیماری ازدست داده اند.
از طرف دیگر، بر اساس این تحقیق، چنین جوک هایی با بی اهمیت جلوه دادن بیماری، حساسیت مردم را به آن کم می کنند.
کرمی رباطی و همکارش در نهایت پیشنهاد داده اند که «سازمان های متولی فرهنگ از طریق همکاری با یکدیگر و همکاری با رسانه ها و فضای مجازی، لازم است این آگاهی را در سطح جامعه به وجود آورند که جوک های پیرامون حوادث تلخ اگرچه باعث خنده و شادی لحظه ای می شوند، اما ممکن است تأثیرات مخربی بر روحیه افراد داشته باشند. بنابراین با فرهنگ سازی به مردم جامعه آموزش داده شود تا در بازتولید و نشر جوک ها توجه بیشتری از خود نشان دهند.
منبع: سینا پرس
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.