به نوشیدنی هایی که از دم کردن گیاهان دارویی مختلف به دست می آیند، دمنوش گفته میشود. دمنوشها اجزای گیاهان دارویی قابل حل در آب مانند گل، برگ، ساقه، ریشه، ً دانه و پوست میوه هستند که معمولا خاصیت دارویی دارند. دمنوش ها به صورت تکی و یا ترکیبی تولید می شوند.
به گزارش بهداشت نیوز، گیاهان ، اغلب دارای سلول هایی با دیواره های مقاوم و مستحکم هستند که بدن ما به سبب نداشتن آنزیم های تجزیه کنندۀ این ترکیبات، قادر به هضم و دسترسی به ترکیبات مفید آنها نیست.
بنابراین برای دسترسی به این ترکیبات سودمند باید از روشهایی مانند دم کردن و یا جوشاندن استفاده کرد. دم کردن و جوشاندن گیاهان دو روش مختلف است و نوشیدنی حاصل از هر روش، خاصیت و تأثیر جداگانهای بر بدن می گذارد.
دمنوش روشی کاملا در دسترس برای بهره مندی از خواص گیاهان دارویی است. این روش مبتنی بر استخراج ترکیبات معطر برگهای تازه یا خشک، ریشه، ساقه و گل های گیاهان دارویی به شیوه دم کردن، جوشاندن یا خیس کردن است که عموماً در آب گرم انجام می شود.
اگر خیساندن گیاه مورد استفاده باشد، آب سرد باید به مدت چند ساعت روی گیاه بماند و سپس صاف کرده آن را استفاده کرد.
برای تهیه دمنوش، گیاه چند دقیقه ای در آب گرم مانند چای می ماند و اگر جوشانده مورد نظر باشد، باید گیاه را در آب جوش چند دقیقه ای جوشاند. اگر گیاه دارویی کیفیت مطلوبی داشته باشد، می توان این روش درمان را نسبتاً مورد اطمینان دانست.
سلولهای گیاه در صورت تازه یا خشک بودن می توانند بخوبی در صورت نبود رطوبت، ترکیبات و خواص خود را حفظ کنند. این قابلیت بخصوص برای حفظ گیاه در مدت طولانی یک مزیت محسوب می شود. همچنین گیاهان دارویی می توانند ترکیبات فعال را در مدت طولانی و در مکانیسم های تغییر دهنده ای مانند اکسیداسیون نیز حفظ کنند. برای تشخیص این واقعیت، کافی است تا چند برگ خشک نعناع یا اسطوخودوس را میان انگشتان بسایید تا بوی معطر آنها احساس شود.
ریشه ها، ساقه ها و دانه ها بهتر از برگ ها و گل ها این ترکیبات را حفظ می کنند.
دم کرده : دم کردن ، بیشتر در موارد گل آذین ، سر شاخه گلدار و مخصوصا گل انجام می گیردمقدار تعیین شده برای اینکار باید عضو گیاه رادر ظرفی جای داده ، آب جوش بر روی آن بریزند وسپس آنرا برای مدتی که معین شده به حال خود باقی گذارند تا دم شود.
جوشانده : در تهیه جوشانده ها باید عضو گیاه را در ظرف محتوی آب سرد وارد نمود وسپس گرمای آب ر به مرحله جوشانیدن رسانید محلولهای حاصل از جوشاندن یا دم کردن ، بهتر است به حالت خالص ودر غیر اینصورت ، پس ازشیرین کردن با قند یا عسل مصرف شود . اگر برای جوشاندن گیاه زمان معینی ذکر نشده باشد ،باید پس از آنکه محلول به مدت دقیقه 1 جوشید ، آنرا از گرما دورکرد و برا ی مدتی که تعیین گردیده به حال خود گذاشت تا دم شود . در تهیه جوشانده ها ودم کرده های گیاهی ، می توان یک گیاه دارویی معین را اعم از اینکه به حالت تازه یا خشک شده باشد ، به مقادیرمساوی بکار برد. زیرا اگر گیاه تازه به علت داشتن آب ، وزن بیشتری دارد درعوض مواد موثره آن فعالتر اثر می کند بطوری که اثر درمانی آن تقریبا برابر با نوع خشک خواهد بود.
خیسانده : این شکل برای مواد موثری که در اثر حرارت از بین می روند ، توصیه می شود . برای تهیه خیسانده ، مقدار مشخصی از پودر گیاه را در حجم معینی از آب ریخته ،در ظرف را 6الی12 ساعت می بندند.
دمنوش های مخلوط چند گیاه : برخی از گیاهان داروئی از قدیم با هم مخلوط می شدند. تجربه نشان داده که این مخلوط می تواند اثرات تقویت کننده داشته باشد ضمن اینکه مخلوط کردن، سبب می شود برخی عوارض جانبی هم کم یا حذف شود.
فرض کنید یکی از تجارب خوب ایرانی ها این است که لیموعمانی و گل گاوزبان را با هم مخلوط می کنند. این کار سبب می شود دم کرده مزه بهتر و رنگ زیباتر پیدا کند و خاصیت آرام بخش آن قوی تر از هر دو گیاه به تنهایی شود. اما اگر بدون مطالعه بخواهیم گیاهان را با هم مخلوط کنیم، ممکن است ترکیبات شان با هم تداخل داشته باشد و عوارض جانبی شان زیاد شود یا حتی مخلوط کردن آنها سبب از بین رفتن برخی خواص یا ایجاد یک سمیت جزیی یا شدید شود. بنابراین بدون تجربه نمی توانیم خودمان گیاهان را با هم مخلوط کنیم و به مصرف برسانیم. اجزای گیاهی مورد استفاده در دمنوش ها: از اجزای مختلف گیاه در تهیه دمنوش های مختلف استفاده میشود
برگ: برگ‌ها نقش بسیار مهمی در چرخه غذایی جانوران و انسان دارند. استفاده از انواع سبزی‌ها به صورت خام و پخته بخشی از نیاز غذایی انسان‌ها را برطرف می‌کند. انسان از برگ گیاهان استفاده‌های دیگری نیز می‌کند. مثلاً با خشک کردن برگ دمنوش تهیه می‌کند و یا از برگهای روغن دار انواع روغن‌ها را می‌سازد. برگ‌ها برای خوش طعم ساختن غذا و تهیه داروها سودمند هستند.مانند: آویشن،به لیمو،ریحان ،نعنا،مریم گلی و....
گل: ساختار زایشی در گیاهان است. بیشتر میوه‌ها که از تولید مثل گیاهی بوجود می‌آیند در واقع بزرگ شده قسمت‌هایی از گل هستند. گل‌ها غذای کمتری از دیگر بخش‌های گیاهان تولید می‌کنند، اما چندین ادویه و ترشی جات مهم از تولیدات آنها است.. زعفران، شامل پرچم‌های خشک شده گل زعفران است. میخک و کبر به عنوان طعم دهنده استفاده می‌شوند. گل‌های همیشه بهار به عنوان ادویه و عامل رنگ دهنده نیز استفاده می‌شوند. گل‌های خشک مثل داوودی، رز، یاس و بابونه به‌دلیل عطر خوش و خواص درمانی خود به چای‌ها اضافه می‌شوند. گاهی اوقات، برای خوش‌عطرکردن به برگهای چای اضافه می‌شوند.
ریشه : بخشی از گیاه است که معمولاً زیر خاک قرار دارد و گیاه با آن، آب و مواد معدنی را جذب می‌کند. ساقه‌های زیرزمینی و ریشه گیاهان دارای ترکیبات مختلفی است که به عنوان طعم دهنده، شیرین کننده، و همچنین با توجه به ترکیبات موجود به عنوان دارو برای درمان بیماری های مختلف به کار می رود.مانند: زنجبیل، شیرین بیانو... پوست: پوست بیرونی‌ترین لایه از ساقه و ریشه‌های گیاهان چوبی است. در برخی گیاهان این لایه از ساقه به عنوان ادویه، رنگ دهنده، طعم دهنده و همچنین با خواص دارویی بسیار معروف می باشد مانند : دارچین و پوست درخت بیدو.....
میوه: بخش رسیده و تخمدان یک گیاه گلدار را میگویند. هنگامی که در آشپزی بحث از میوه به‌عنوان غذا میشود، این واژه معمولاً فقط به میوه گیاهانی گفته میشود که شیرین و گوشتدار هستند. درحالیکه گروه بسیار زیادی از سبزیجات معمولی، مغزهاو غلات، میوه گیاهان خود محسوب می‌شوند. که هر کدام دارای خواص بیشماری در درمان و خصوصا پیشگیری از بیماری ها هستند.
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.