ناباروری در زنان قابل درمان است؟

به گزارش بهداشت نیوز، ناباروری و نازایی ازجمله مشکلات رو به افزایش در بسیاری از زوج‌ها است که گاهی در اثر علل مردانه و گاهی زنانه شکل می‌گیرد. ناباروری در زنان علل مختلفی دارد که معمولاً با اقدام به ‌موقع قابل درمان می‌باشد. با این حال، شناسایی دلایل ناباروری زنان و پیشگیری از بروز آن‌ها، در موفقیت روش‌های کمک باروری اهمیت زیادی دارد.

علائم ناباروری در زنان

ناباروری در زنان، به ۱ سال تلاش ناموفق بانوان زیر ۳۵ سال و ۶ ماه تلاش ناموفق بانوان بین ۳۵ تا ۴۰ سال برای فرزند آوری گفته می‌شود. از مهم‌ترین علائم ناباروری زنان باید به موارد زیر اشاره کرد:

قاعدگی نامنظم و زودتر یا دیرتر از موعد

افزایش بی‌دلیل موهای زائد سینه، شکم، زیر چانه و…

اضافه وزن ناگهانی

افزایش آکنه‌های پوستی

ترشح پستان در غیر از ایام شیردهی

درد هنگام رابطه جنسی

علل و عوامل ناباروری در زنان

ناباروری و نازایی در زنان به دلایل مختلفی همچون عدم تعادل هورمونی، سابقه بیماری‌های خاص، اختلال اندام‌های جنسی و دستگاه تولیدمثل، مصرف سیگار و الکل، عفونت‌های جنسی، چاقی یا کمبود وزن و… رخ می‌دهد. در ادامه به معرفی برخی از شایع‌ترین دلایل ناباروری زنان که مربوط به دستگاه تولید مثل است، می‌پردازیم:

کیفیت پایین تخمک‌ها

وجود تخمک‌های سالم برای بارداری موفق ضروری است. تخمدان‌ها که وظیفه تولید تخمک را به عهده دارند، در صورت وجود مشکلات هورمونی با نارسایی‌هایی مواجه شده و در نتیجه و تخمک‌های بی‌کیفیت و ضعیف تولید می‌کنند. نشانه‌های این مشکلات، بروز اختلال در تخمک‌گذاری، قاعدگی نامنظم و تغیر فواصل و حجم خون‌ریزی است. در صورتی که درمان‌های دارویی بتوانند به تقویت تخمک‌های ضعیف کمک کنند، می‌توان با استفاده از درمان ناباروری به روش آی وی اف لذت بارداری را تجربه کرد. در صورتی که پس از درمان‌های مختلف نتوان به تخمک سالم رسید، استفاده از تخمک اهدایی پیشنهاد می‌شود.

نقص و مشکلات لوله‌های رحمی

برای اینکه تخمک‌های آزاد شده بتوانند به راحتی از مسیر تخمدان به رحم عبور کنند، باید لوله‌های رحمی سالم و باز باشند. در برخی موارد جراحی لگن و یا جراحی دهانه رحم می‌تواند به این لوله‌ها آسیب رسانده و علاوه بر این، وجود عفونت هم می‌تواند باعث چسبندگی آن‌ها شود. همچنین وجود تومورهای خوش‌خیم غیر سرطانی به نام فیبروئیدها یا فیبروم های رحمی، با انسداد مسیر یا بزرگ کردن فضای رحم و طولانی نمودن مسیر حرکت اسپرم، عمل لقاح را دچار مشکل می‌سازد و از علت‌های ناباروری در زنان به شمار می‌روند.

رحم ناسالم

در فرایند باروری، شرایط هورمونی و آناتومی رحم نقش مهمی را ایفا می‌کند؛ زیرا پس از لقاح، جنین باید بتواند لانه گزینی را به خوبی در رحم انجام دهد. در داخل رحم یک بافت طبیعی تحت عنوان آندومتریوم وجود دارد که به صورت عادی در ابتدای سیکل تکثیر پیدا می‌کند و در میانه سیکل به حدی از رشد می‌رسد که محیطی مناسب برای رشد نطفه اولیه ایجاد می‌کند. گاهی تغییراتی در لگن اتفاق می‌افتد که سبب رشد غیر عادی این بافت در محل غیرطبیعی می‌شود؛ به این حالت بیماری آندومتریوز اطلاق می‌شود که یکی از علل نازایی است.

مشکلات دهانه رحم

ترشحات دهانه رحم باید به نحوی باشد که اسپرم بتواند با حرکت در آن به داخل رحم رفته و سپس لوله‌های رحمی برسد. اختلالات هورمونی می‌تواند بر روی ترشحات دهانه رحم اثر گذاشته و مانع رسیدن اسپرم به داخل رحم گردد. معمولاً برای بررسی ترشحات دهانه رحم از تست بعد از نزدیکی یا PCT استفاده می‌شود.

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، بیماری‌های ژنتیکی، هایپرپرولاکتینمی، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید و بیماری‌هایی از قبیل ایدز و سرطان می‌توانند از دیگر علل اصلی ناباروری زنان باشند.

اهمیت ذخیره تخمدان در باروری

داشتن ذخیره تخمدان مناسب، یکی از مهم‌ترین شرایط لازم برای بارداری زنان می‌باشد. تمام دختران پس از تولد، ذخیره مشخصی از تخمک‌ها در تخمدان‌های خود دارند که به مرور زمان کاهش می‌یابد و پس از بلوغ نیز با آزادشدن ماهانه تخمک‌ها، از تعداد آن‌ها کم می‌شود تا اینکه فرد به سن یائسگی می‌رسد. معمولاً یائسگی پس از ۴۰ سالگی رخ می‌دهد و درصورتی که پیش از آن اتفاق بیفتد، با نام یائسگی زودرس شناخته می‌شود.

بهترین ذخیره تخمدان نرمال برای باروری حدود ۵ تا ۵.۶ است و اگر این مقدار به زیر ۱ برسد، نیازمند روش‌های تحریک تخمدان می‌باشد. کاهش ذخیره تخمدان، اغلب باعث کوچک شدن تخمدان‌ها می‌شود و وقوع هم‌زمان آن با مشکلاتی مانند اختلالات تخمدان، مشکلات لوله‌های فالوپ (لوله‌های رحمی)، اختلالات و ضعف‌های رحم، ضعف و ایراد در اسپرم همسر و… احتمال بروز ناباروری را افزایش می‌دهد. لازم به ذکر است که ذخیره تخمدان کم، معمولاً مشکلی در روند درمان IVF ایجاد نمی‌کند.

بهترین راه اندازه‌گیری ذخیره تخمدان

روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری ذخیره تخمدان وجود دارد که شامل تست هورمون استرادیول در روز سوم سیکل قاعدگی، سونوگرافی واژینال، آزمایش FSH، تست چالش کلومیفن و اندازه‌گیری سطح هورمون آنتی‌مولرین (آزمایش AMH) می‌باشد؛ به‌عنوان مثال، با توجه به ترشح هورمون AMH از فولیکول‌های اولیه و در حال رشد، می‌توان با سنجش مقدار آن در خون از میزان ذخیره تخمدان مطلع شد. اهمیت تست AMH به قدری است که گاهی از آن با نام آزمایش ذخیره تخمدان یاد می‌شود. در تفسیر آزمایش AMH، مقدار کمتر از ۰.۵ نشان‌دهنده ذخیره تخمدان بسیار کم، ۰.۵ تا ۱ ذخیره تخمدان کم، ۱ تا ۳.۵ میزان نرمال و بیش از ۳.۵ هم بیانگر تحریک شدید تخمدان می‌باشد. برای آشنایی بیشتر با ذخیره تخمدان و نحوه بررسی آن می‌توانید اینجا کلیک کنید.

آیا ناباروری در زنان قابل درمان است؟

درمان ناباروری و مقابله با آن به عوامل زیادی همچون علت ناباروری، سن بیمار و… بستگی دارد که از روش‌های گوناگونی نظیر IVF، روش آی‌یوآی، میکرواینجکشن و… برای فرزندآوری استفاده می‌شود. البته پیش از آغاز درمان باید معاینات اولیه، تصویربرداری از اندام‌های داخلی و آزمایش‌های خون و ادرار انجام گیرد و مواردی همچون داروهای مصرفی، دفعات رابطه جنسی، آخرین مقاربت، جراحی‌های پیشین، سوابق خانوادگی و… به پزشک اطلاع داده شود.

منبع: طبنا