رفتارهای خشونت آمیز چالشی بر تعاملات روزانه

به موازات پیشرفت علم و فناوری و متحول شدن زندگی بشری ، روابط انسانی نیز نسبت به گذشته پیچیده تر شده است چنانکه مشکلات روحی و روانی فراوانی درجوامع انسانی به وقوع پیوسته است که این مسئله به بررسی گسترده و دقیق نیاز دارد . 

خشم یکی از احساسات بنیادین انسان است ، مثل غم وشادی یا ترس و زمانی که از خشونت صحبت می کنیم در واقع به یک مؤلفه رفتاری اشاره داریم که ممکن است در پی احساس خشم یا ترس بروز کند . 

توانایی کنترل خشم و بروز سازنده یا ویرانگر آن به عواملی ازجمله فرایند اجتماعی شدن و ارزش های فرهنگی جامعه بستگی دارد . 

دکتر سمیه فریدونی ، کارشناس اجتماعی و آموزش، با طرح سؤالاتی با این مضمون که ریشه خشم در مردم، چیست ؟ و با چه شیوه ای می توان این احساس را به غیرخشونت آمیز بروز داد ، به پاسخگویی آن ها پرداخته است .

 

 

برخی روانشناسان معتقدند که مردم در هر 9 ثانیه یک بار به جان هم می افتند، این ریشه خشم در ایرانیان به چه علت است ؟

- صحبت در مورد خشم و موارد به آن بسیار گسترده و پیچیده است که حتی بدون در نظر گرفتن این آمارها در سطح جامعه نیز قابل مشاهده است. اما من فکر می‌کنم خشم به غیر از موارد نادر می‌تواند در دسته‌ی احساسات و رفتارهایی قرار گیرد که معمولا پیامد تلقی می‌شوند و در واقع ریشه در عوامل دیگری دارند که سبب می‌شود افراد سطح بالایی از انرژی‌های منفی را تجربه کرده و در نهایت در قالب خشم و یا رفتارهای خشونت آمیز آن را بروز دهند.

بدیهی است مسائل و مشکلات اجتماعی، اقتصادی و مهم‌تر از همه کاستی‌های تربیتی می تواند مهم‌ترین علل خشم باشد. 

 

 آیا خشم و رفتارهای پرخاشگرایانه به غرایز اصلی و ذاتی انسان مرتبط است و یا به ساختار جامعه ؟ 

- اگر خشم را نیز مانند هر احساس دیگری نظیر خوشی و اضطراب و ناراحتی یک حس طبیعی بدانیم آن‌گاه می‌توانیم آن را در دسته‌ی غرایز اصلی و ذاتی انسان قرار دهیم.

اما آن‌چه که سبب می‌شود این روزها بیش از پیش به این مساله توجه کنیم نه حس خشم که غریز‌ه‌ای فطری است، بلکه نحوه‌ی بروز این احساسات و رفتارهایی است که مبتنی بر حس خشم شکل می‌گیرد. از این رو نمی‌توانیم وجود خشم را تنها به ایرانی و ساختار جامعه‌ی ایرانی ربط دهیم که در طبیعت هر فرد انسانی وجود دارد، بلکه باید به این مهم توجه نمود که بروز رفتارهایی مبتنی بر حس خشم چرا در ساختار جامعه‌ی ایرانی تا به این اندازه‌ دور از عقلانیت بشری و هنجارشکنانه است. 

 

افراد برای اینکه بتوانند احساس ناکامی و خشم خود را نشان دهند به جز خشونت از چه شیوه ی دیگری می توانند استفاده کنند ؟ 

- کنترل خشم و بروز رفتارهایی مبتنی بر آینده‌نگری و عقلانیت همه مهارت‌هایی هستند که باید آموخته شود. این که فرد بیاموزد که چگونه مشکلات مختلف را مدیریت کند و چگونه راهی برای بروز انرژی‌های منفی خود یابد، مهارت های متعددی ازجمله روابط سالم با دوستان و خانواده ، بهره مندی از تفریحات کم هزینه مانند پیاده‌روی ، دیدن فیلم و خواندن کتاب تا حدی درکنترل رفتارهای خشونت آمیز مؤثر است . 

اما واقعیت این است که سیستم آموزشی باید درحوزه آموزش مهارت های کنترل خشم پیش قدم باشد چنانکه بررسی‌ها در مدارس شهرهای گوناگون ایران حاکی از آن است که انواع رفتارهای خشونت‌آمیز در مدارس به وفور دیده می‌شود.

اما آنچه که باید مورد توجه قرارگیرد آن است که خشونت فقط بدنی و ضرب و شتم نیست بلکه بسیاری از خشونت‌هایی که در قالب کلامی، رفتاری، بی‌احترامی و رعایت نکردن عزت نفس دانش‌آموز انجام می‌شود غالبا دیده می‌شود و متاسفانه مهم‌ترین آسیب‌ها نیز از همین ناحیه رخ می‌دهد و سبب می‌شود اشکال مختلف خشونت در لایه‌های متفاوت اجتماعی از خانواده تا خیابان و محل کار دیده شود.

بنابر این برای مدیریت این چالش مهم و یافتن راهکاری که اثرات طولانی‌مدت داشته باشد نمی توان مستقیم به پدیده‌ی خشم ورود کرد باید زیرساخت‌های متعدد اجتماعی و اقتصادی را مدیریت نمود که در راس آن توجه به سیستم‌های آموزشی است که گاه این گونه به نظر می‌رسد که خود بازتولید انواع خشونت در جامعه است. اما آنچه قابل تأمل و نگران کننده است نوعی بی تفاوتی و عادت مردم جامعه در مشاهده ی صحنه‌ها و رفتارهای خشونت‌آمیزاست که این مسئله هشداری بر کاهش امید در بهبود و کنترل خشم در سطح جامعه است.

 

 

 

منبع: ایرنا