۸ عامل زمینه‌ساز اسراف

به گزارش بهداشت نیوز، خودنمایی، ریا و ظاهرسازی یکی‎از عوامل مؤثر در اسراف است و افرادی‌که دارای چنین صفاتی هستند؛ به‌خاطر جلب توجه دیگران، در استفاده از اموال خصوصی و یا دولتی مرتکب عمل اسراف می‎شوند.
نبی مکرم اسلام در این رابطه می‎‏فرماید: «کسی‎که ساختمانی را روی ریا و خودنمایی بسازد، روز قیامت، خدای متعال آن ساختمان را در حالی‎که به مانند آتش فروزان است، حمل کند و سپس آن‌را به‌صورت طوق به گردن سازنده‌اش آویخته و به قعر جهنم می‌اندازد مگر این‌که آن شخص در دنیا توجه نماید.شخصی پرسید یا رسول‌الله چگونه بنایی با این صفت ساخته می‎شود، حضرت فرمود: بدین صورت که به‌خاطر بزرگی فروختن بر همسایگان و فخرفروشی بر برادران دینی خود، بیش‌از حد نیاز برای خویش، ساختمان بسازد».(وسائل، ج ۳، باب ۲۵ مساکن)

اساساً تربیت‌های فردی، برپایه ارزش‌های اسلامی در زندگی خصوصی و اجتماعی افراد تاثیر بسزایی خواهد گذاشت و چنان‌چه پدر و مادر، فرزندان خود را با تعالیم اسلامی آشنا نکنند، مشکلاتی از قبیل اسراف و سایر رذایل اخلاقی به‌وجود خواهد آمد.

امام علی(ع) در نامه ۳۱ نهج‌البلاغه فرموده است: «همانا قلب نوجوان همچون زمین خالی از هر بذری است؛ که هرچه در آن بپاشی می‎پذیرد» و نیز در قرآن‌کریم آیه شش سوره تحریم با این مضمون«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ» آمده است: «ای کسانی‎که ایمان آورده‌اید؛ خودتان و خانواده‌تان را از آتشی که آتش روشن‌کن آن مردم کافر و سنگ‌ها هستند؛ نجات دهید».
کسی‌که خود را به تجاوز و قانون‌شکنی و گناه عادت داده معمولاً نمی‌تواند به‌طور دقیق و حساب‌شده، مسئولیت امور مالی زندگی خود را برعهده گیرد و همواره، بر اساس پیروزی از هوای نفس و ارضای تمایلات خویش، برنامه‌ریزی می‌کند.
تقلید یا چشم و هم‌چشمی گاهی از اوقات باعث می‎شود که بعضی از انسان‌ها بیش‌از حد نیاز خود، از اموالی که در اختیار دارند، استفاده بکنند و به‌حد خود قانع نباشند در نتیجه مرتکب عمل قبیح اسراف، می‎شوند.

امام محمدباقر(ع) می‌فرماید:«پرهیز که چشم به زندگی بالاتر از خویش ببندید» هر شخصی باید زندگی را برحسب آسایش خود آماده کرده و به سر ببرد چراکه آن محل آرامش او است ولی درصورتی‎که فقط برای رفاقت با دیگران مقداری وسایل آماده کرده که خود او هم خوب نمی‎تواند با آرامش از آنها لذت ببرد چراکه هم از نظر بار مالی و نداشتن آزادی فکری راه انتخاب را بر خود بسته لذا همیشه در فشار فکری قرار دارد و چه‌بسا شخصی با امکانات کم ولی دارای آسایش و آرامش زیادی است.

در فرهنگ اسلامی تاکید به زندگی همراه با آرامش نموده یعنی آرامش را به‌عنوان سنگ بنای زندگی انسان ملاک می‎داند خداوند متعال وقتی توصیه به ذکر می‎نماید در مقابل آن می‎فرماید که مال و اولاد به شما می‎دهم بلکه می‎فرماید در مقابل جزای آن ذکر به تو آرامش می‎دهم مانند: وسواس در طهارت و مصرف بی‎رویه آب.امام صادق(ع) می‎فرماید:«خداوند فرشته‌ای دارد که اسراف در وضو را مانند دشمنی با خدا ثبت می‌نماید».
گاهی ثروت اضافی نیز باعث اسراف می‎شود، خانواده‌هایی که درآمد مالی و سرمایه آنها تنها به اندازه ضرورت‌ها و نیازهای آنهاست به ناچار درصددد کنترل مصرف برخواهند آمد، ولی اگر میزان ثروت بر مقدار احتیاجات افزون گردد به خیال این‌که زیاده‌روی به بنیه مالی آنها خللی نمی‌رساند، به عمل اسراف کشیده خواهند شد.

روحیه طغیان‌گری و استکباری با ضد ارزش‎ها سازگاری دارد و اسراف که خود نوعی ضدارزش محسوب می‎شود، از صفات بارز طاغوتیان و مستکبرین است.در آیه ۸۳ سوره یونس با این مضمون «فَمَا آمَنَ لِمُوسَى إِلاَّ ذُرِّیَّةٌ مِّن قَوْمِهِ عَلَى خَوْفٍ مِّن فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِمْ أَن یَفْتِنَهُمْ وَإِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِی الأَرْضِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِینَ» در این رابطه آمده است: «همانا فرعون  بر روی زمین طغیان کرد و جزء اسرافکاران گردید».

غارت‌گران جهانی که درصدد تحمیل سلطه‌های شوم خود بر ملل مستضعف هستند؛ همواره می‎کوشند تا راه‌هایی برای احاطه سلطه خود پیدا نماید و بدین جهت به روش‌ها و ابزارهای گوناگون متوسل می‌شوند؛ مانند: اشاعه فرهنگ تجمل‌گرایی و اسراف و مفاسد اخلاقی.

ازجمله زیان‌های اسراف می‌توان به گرفتاری انسان به فقر، هلاکت انسان، کم شدن برکت در نعمت‌های الهی اشاره کرد.
اسراف، مال زیاد را نابود می‌کند، اسراف‌کننده از هدایت الهی محروم می‎باشد، سبب دور شدن انسان از خدای متعال می‎شود، اسراف، ارزش معنوی انسان را پایین می‎آورد، بذل و بخشش اسراف‌کار، مورد ستایش واقع نمی‎شود، اسراف‌کننده فقیر، مورد ترحم دیگران قرار نمی‎گیرد، اسراف، از صفات ظالمین است، اسراف‌کار دشمن خداست، دعای اسراف‌کننده، مستجاب نمی‎گردد، اسراف، از اعمال شیطان است.خدای متعال ضامن اسراف‌گر نیست، ولی ضامن کسی است که در مصرف متعادل باشد، کمااینکه در اسراف، شرف و بزرگی نیست.
 

منبع:ایکنا