به هر بیماری و یا عفونتی که به طور طبیعی از حیوانات به انسان و یا بالعکس منتقل می شود. منشا این بیماری‌ها ممکن است جانوران اهلی یا وحشی، از جمله حشره ها، پستانداران، خزندگان و پرندگان باشند. عامل عفونی تنها نیاز به یک میزبان برای تکمیل چرخه زندگی خود دارد و طی انتقال، دچار تغییر چشمگیری نمی‌شود. زئونوزیس ممکن است به انتقال عامل عفونی بین میزبان‌های گوناگون، به شکل انتقال مستقیم بیماری از یک حیوان به حیوان دیگر اطلاق شود.
به گزارش بهداشت نیوز، زئونوزها طیف وسیعی از بیماریهای باکتریال، ویروسی، قارچی و انگلی را شامل میشوند که از مهمترین آنها میتوان به بیماریهای تب مالت، سالک، هاری، سیاه زخم، کیست هیداتیک و تب خونریزی دهنده کریمه کنگو)CCHF(، ویروس اِبولا، آنفلوآنزا و ... اشاره کرد.
روزانه افراد بسیاری به واسطه مشاغل خود ( کشاورزی یا محیط بانی) یا داشتن حیوان خانگی، با حیوانات سر و کار دارند.
بیماریهای زئونوز چیست؟
همانطور که بالاتر گفته شد زئونوز مجموعه‌ای از بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان است.
برخی از حیوانات دارای میکروب های مضری مانند باکتری ها، قارچ ها، انگل ها و ویروس‌ها هستند. این حیوانات با انتقال این میکروب‌ها به انسان باعث ایجاد بیماری میشوند.
بیماریهای زئونوز خفیف تا شدید بوده بطوریکه برخی از حتی می‌توانند باعث مرگ افراد شوند.
بر اساس تخمین سازمان بهداشت جهانی (WHO)، % 61 از کل بیماریهای انسانی منش مشترک بین انسان و دام دارند، همچنین 75% از بیماری های جدید کشف شده در دهه گذشته مربوط به انسان و دام هستند.
در حدود100 سال پیش و پیش از وضع مقررات جدید بهداشتی، بیماریهای مشترک بین انسان و دام مانند سل گاو، طاعون بوبونیک و مشمشه باعث مرگ میلیون‌ها انسان شد.
این بیماری‌ها همچنان در کشورهای در حال توسعه یک مشکل بزرگ به شمار می‌روند.
انواع بیماری های زئونوز
عفونت سالمونلا
سالمونلا اغلب به علت دست زدن به خزندگان یا دوزیستان حامل سالمونلا یا دست زدن به جوجه‌ها یا اردک‌ها ایجاد می‌شود.
علائم این بیماری شامل اسهال، تب و کرامپ شکمی بوده و تقریبا بین 4 تا 7 روز به طول می‌انجامد. افراد بدون دریافت درمان پزشکی بهبود می‌یابند با این حال توصیه می‌شود که انجام اقدامات محافظه کارانه در نظر گرفته شود.
هاری
هاری بیماری تاثیرگذار بر سیستم عصبی پستانداران است. این بیماری به دلیل وجود یک ویروس در بدن حیوان و درنهایت گاز گرفته شدن انسان توسط این حیوان آلوده منتقل می‌شود.
درصورتی که هاری تا هنگام بروز علائم درمان نشود، باعث مرگ انسان خواهد شد. با این وجود درصورتی که بلافاصله واکسن هاری دریافت شود، احتمال درمان وجود دارد.
بیماری لایم و تب خالدار (منقوط) کوه راکی
بیماری لایم از طریق نیش کنه به انسان سرایت کرده و علائم آن از خفیف تا شدید متغیر هستند. این بیماری با مصرف آنتی بیوتیک قابل درمان است.
عفونت E. coli (اشریشیا کلی)
اغلب این عفونت به علت دست زدن به حیوانات آلوده یا دست زدن به غذای آلوده به انسان منتقل میشوند. گاوها نیز می‌توانند حامل میکروب E. coli روی پستان خود باشند.
این عفونت باعث ایجاد مسمومیت غذایی و علائمی مانند استفراغ، گرفتگی عضلات شکم و اسهال می‌شود. در صورت ابتلا به این بیماری استراحت و نوشیدن مایعات فراوان اهمیت زیادی دارد.
پسیتاکوز
پسیتاکوز یک بیماری باکتریایی تاثیرگذار روی پرندگان است. این بیماری همچنین با نام های‌اورنیتوز یا تب طوطی نیز شناخته می‌شود.
این بیماری می‌تواند از پر، ترشحات و مدفوع این پرندگان به انسان منتقل شوند.
تب، سردرد و سرفه خشک از جمله علائم این وضعیت هستند. در موارد جدی، این بیماری باعث ذات‌الریه شده که باید برای درمان آن به بیمارستان مراجعه کرد.
تب دنگی، مالاریا و چیکونگونیا
این بیماری نیز با استفاده از پشه منتقل شده و بیشتر در مناطق خاصی مانند کارائیب رایج است.
تب، استفراغ و سردرد از جمله علائم این بیماری هستند. به دلیل کشنده بودن مهم است که درمان هرچه سریعتر دریافت شود.
انواع دیگر بیماری های زئونوز
صدها بیماری مشترک بین انسان و حیوان وجود دارد، که احتمال ایجاد بسیاری از آنها کم است. انواع شناخته شده دیگر این بیماری ها شامل موارد زیر هستند:
ویروس نیل غربی
بیماری هانسن (جذام)
تب زیکا
تریکینوز
آنفولانزای خوکی
هیستوپلاسموز
سیاه زخم
آنفولانزای پرندگان
سل گاوی
بروسلوز (تب مالت)
تب خراش گربه
ابولا
علت بیماری های زئونوز
انواع بیماریهای زئونوز از راه های مختلفی از حیوانات به انسان منتقل میشوند.
ناقل جاندار
ناقل یک موجود زنده انتقال دهنده عفونت از حیوان به انسان یا حیوان دیگر است.
آنها اغلب بندپایان زیر هستند:
کک
شپش
پشه‌ها
کنه ها
ناقل با گاز گرفتن حیوان آلوده و سپس انسان باعث سرایت بیماریهای مشترک بین انسان و دام می‌شود.
تماس مستقیم
تماس مستقیم به تماس با مایعات بدن حیوان آلوده مانند بزاق، خون، ادرار، مخاط یا مدفوع اشاره دارد.
در صورت لمس کردن یا نوازش حیوانات آلوده، گاز گرفته شدن یا خراشیده شدن توسط حیوان آلوده انسان دچار بیماری می‌شود.
منابع آب آلوده شده کود آلوده نیز می‌توانند حاوی انواع زیادی از باکتری‌های مشترک بین انسان و دام باشند. بنابراین خطر انتقال آن باکتری به انسان از این طریق نیز وجود دارد.
تماس غیر مستقیم
تماس غیرمستقیم به تماس با محل زندگی حیوانات آلوده یا لمس شیئی که توسط حیوان آلوده شده اشاره دارد.
نواحی رایجی که احتمال انتقال عفونت به انسان وجود دارد عبارتند از:
ظروف آب و غذای حیوانات خانگی
گیاهان و خاکی آلوده ناشی ار حیوانات آلوده
مخازن آکواریوم
مرغداری‌ها
سبدهای حیوانات خانگی، قفس یا لانه
کشاورزان، کارگران کشتارگاه‌ها، کارگران باغ وحش یا فروشگاه‌های حیوانات خانگی و دامپزشکان خطر بیشتری برای دریافت بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان دارند.
آنها همچنین می توانند ناقل این بیماری ها به افراد دیگر باشند.
مواد غذایی
انواع بیماریهای زئونوز می‌تواند به دلیل محصولات غذایی حیوانی آلوده، حمل نادرست غذا، یا پخت نادرست ایجاد شوند.
انواع بیماریهای زئونوز منتقله از غذا به دلایل زیر ایجاد می شوند:
مصرف شیر غیر پاستوریزه
مصرف گوشت یا تخم مرغ نیم پز
میوه و سبزیجات خام آلوده به مدفوع حیوان آلوده
علل دیگر بیماریهای زئونوز
به نظر می‌رسد که تغییرات آب و هوایی جهانی، استفاده بیش از حد از داروهای ضد میکروبی در پزشکی و تشدید تنظیمات مزرعه نیز بر نرخ فزاینده بیماریهای مشترک بین انسان و دام تاثیر دارند.
افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف نیز با احتمال بیشتری به بیماریهای مشترک انسان و دام دچار میشوند. دلایل رایج سرکوب سیستم ایمنی شامل موارد زیر هستند:
پیوند عضو
دیابت
اعتیاد به الکل
بیماری های عفونی مانند ایدز
بارداری
دوران نوزادی
درمان سرطان
پیشگیری از بیماری های زئونوز
با استفاده از اقدامات زیر می توان به پیشگیری از ایجاد انواع عفونت و بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان کمک کرد:
نگهداری ایمن از غذا: با پختن صحیح غذا، تمیز نگه داشتن قسمت‌های آماده سازی غذا و شستن ظروف و قابلمه‌ها پس از استفاده میتوان از بروز عفونت‌هایی مانند سالمونلا پیشگیری کرد.
تمیز نگه داشتن دست ها: شستن دست‌ها با صابون تمیز و آب روان پس از قرار گرفتن در اطراف حیوانات (حتی در صورت عدم لمس) در پیشگیری از نتشار میکروب‌ها موثر است.
انتخاب عاقلانه حیوان خانگی: در خصوص انواع حیوانات خانگی تحقیق کامل کرده و انجام اقداماتی برای سالم نگه داشتن آنها را در نظر بگیرید.
تحقیق در مورد بیماری‌ها قبل از سفر: آگاهی از انواع بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان در سفر و انجام اقدامات احتیاطی با واکسن ضروری است.
جلوگیری از نیش پشه‌ها، کنه‌ها و کک‌ها: با استفاده از اسپری حشرات، پوشیدن شلوار و آستین بلند و دوری از مناطق پر درخت از گزیده شدن توسط این موجودات پیشگیری کنید.
منبع: مفدا
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.