باکتری که از دهان وارد بدن و معده را زخم می کند

به گزارش بهداشت نیوز، دکتر بهاره عطاران، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا گفت: هلیکوباکتر پیلوری (H.pylori) یک باکتری گرم منفی و مارپیچی است و رشد بسیار کندی در محیط آزمایشگاه دارد. این باکتری باعث ایجاد بیماری های معده در انسان شود.

وی اظهارداشت: نخستین بار جیمز مارشال و رابین وارن ثابت کردند که هلیوباکتر پیلوری در ایجاد زخم های معده نقش دارد. آنها توانستند به واسطه این کشف جایزه نوبل را دریافت کنند. پیش از این تصور می شد، بیماری زخم معده صرفا به دلیل عادات بد غذایی و استرس ایجاد می شود و اصلا نقش باکتری ها در این زمینه در نظر گرفته نمی شد.

دکترای میکروبیولوژی افزود: پس از این کشف، مطالعات نشان دادند که هلیکوباکتر پیلوری شیوع بالای در جمعیت جهان دارد. در حال حاضر میزان شیوع این باکتری بنابر سطح اقتصادی و فرهنگی جوامع متفاوت است. این بیماری حتی در بسیاری از جوامع دنیا بیش از 70 درصد شیوع دارد. میزان شیوع این باکتری در جامعه ایران، حدود 50 درصد است.

وی با تاکید بر اینکه شیوع هلیکوباکتر پیلوری به شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع مرتبط است، اظهارداشت: اصلی ترین راه و مسیر انتقال این باکتری دهان است. اغلب این باکتری از طریق آب و مواد غذایی آلوده وارد بدن می شود. هم اکنون در برخی از جوامع و فرهنگ ها مادران برای تشخیص داغ بودن غذا، ابتدا خودشان غذا را امتحان می کنند، سپس غذا را به دهان کودک می گذارند. در بعضی از جوامع آفریقایی مادران غذا را می جوند، سپس غذا را در دهان کودکشان قرار می دهند از اینرو میزان شیوع عفونت هلیکوباکتر پیلوری در این جوامع بالاست.

وی خاطرنشان کرد: هرچقدر سطح بهداشت جامعه بالاتر باشد، میزان عفونت کمتر مشاهده می شود اما دیگر مطالعات نشان داده اند که هرچند میزان این عفونت در جوامع اروپایی و آمریکای شمال کاهش یافته اما یک سری از بیماری ها افزایش پیدا کرده است. اکنون مطالعات جدید در حال بررسی این موضوع هستند که آیا هلیکوباکتر ممکن است مزایایی نیز برای بدن داشته باشد یا خیر؟

عطاران تصریح کرد: این عفونت در اکثر افراد بدون علامت است اما می تواند گاستریت (Gastritis) یا التهاب معده ایجاد کند که اغلب با رعایت رژیم غذایی، کاهش استرس و استفاده از داروهای آنتی اسید بهبود پیدا می کند.

 عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا به چگونگی ایجاد زخم توسط این باکتری اشاره کرد و گفت: باکتری پس از ورود به معده، بر اثر کلونیزه شده در ناحیه آنتروم(قسمت انتهایی معده) باعث ایجاد زخم می شود یعنی به لایه مخاطی معده آسیب رسانده و آنها را از بین می برد. در واقع سلول های جداره معده دیگر مخاطی ترشح نمی کنند، این مساله باعث می شود تا لایه محافظتی که در برابر اسید معده وجود دارد، از بین برود. زمانی که این لایه محافظتی از بین برود، اسیده معده به سلول های اپیتلیال( نوعی سلول تخصصی که یک سد بافت نازک به نام اپیتلیوم تشکیل می دهند) آسیب می رسانند و باعث ایجاد زخم معده می شوند.

وی ادامه داد: هم اکنون هلیکوباکتر پیلوری تنها 5 درصد باعث آسیب و تخریب بافت معده و یک درصد منجر به ایجاد سرطان معده در افراد می شود.

به گفته وی، هرچند هم اکنون اثر سرطان زایی هلیکوباکتر اثبات شده است اما مطالعات جدید نشان می دهد که حتی یک درصد عامل سرطان نیز فقط مرتبط به این باکتری نیست بلکه به مجموعه عوامل ژنتیک میزبان و باکتری و سبک زندگی افراد نیز بستگی دارد.

عطاران یادآورشد: مساله نگران کننده، شیوع و میزان مرگ و میر سرطان معده در دنیاست. متاسفانه علایم این سرطان خیلی دیر ظهور پیدا می کند بنابراین زمانی تشخیص داده می شود که بافت های لنفاوی زیر معده بسیار درگیری پیدا کرده اند. در حال حاضر شیوع و میزان مرگ و میر این سرطان پس از سرطان پستان، در ایران بسیار بالاست. شاید عوامل ژنتیکی و عادت های بد غذایی نیز در این مساله دخیل باشند.