پژوهش های روانشناسی-زبانشناسی نشان داده اند که بعضی از اختلافات و ناآرامی های خانوادگی ناشی از بی دقتی های زبانی و کلامی هستند.
خبرنگار بهداشت نیوز گفتگویی اختصاصی با دکتر نگار داوری اردکانی، دانشیار زبانشناسی دانشگاه شهید بهشتی و مدرس افتخاری دانشگاه ملی استرالیا انجام داده است. دکتر داوری بحث کاربرد زبان و کلام در ایجاد روابط سالم و ناسالم میان زوجین و اعضای خانواده را مورد بررسی قرار داد.
مثلث زبان، ذهن و جهان
دکتر داوری گفت: بهداشت زبان (language Hygiene ) اصطلاحی است که حدود دو دهه پیش توسط کامرون وضع و استفاده شد. او کتابی با همین نام منتشر کرد که اخیرا توسط آقای دکتر امینی به فارسی برگردانده شده است. وی در این کتاب بر این نکته مهم تاکید می کند که نگرش های زبانی و به ویژه احساسات مردم نسبت به زبانشان و کاربردهای آن اهمیت دارد. به این ترتیب، شاید یکی از برنامه های کلان برای استفاده از زبان در ایجاد و توسعه بهداشت خانواده ترغیب نسل جوان به توجه به کاربردهای زبانی‌شان در موقعیت‌های مختلف باشد.
وی به رابطه ی زبان، ذهن، کاربردهای زبانی و تاثیر آن ها در شکل گیری جهان پیرامون ما هم اشاره کرد: خوب است به دو اصطلاح بهگویی(Euphemisn) و دشگویی(Disphemism) اشاره کنم. بهگویی یعنی نگاه به جنبه های مثبت و خوشایند اشیاء، افراد، پدیده ها و رخدادها و استفاده از برچسب های زبانی مثبت و از این طریق بازنمایی مثبت از آن ها.
این استاد زبانشناسی افزود: در این ارتباط مثلث زبان، ذهن و جهان را نباید فراموش کرد. مراد از این مثلث اشاره به رابطه تنگاتنگ و دوطرفه زبان، ذهن و جهان است. بر این اساس اگر چه فکر، زبان را رقم می زند و زبان به تبع ارتباطش با فکر، جهان را رقم می زند، جهان پیرامون ما نیز زبان را رقم زده و زبان به کار برده شده توسط مردم، تفکر و ذهن را رقم می زند.
ایجاد گفتمان امنیت آفرین در خانواده
دکتر داوری در ادامه گفت: برنامه ریزی زبان خانواده ناظر به عزمی است برای تحت تاثیر قرار دادن فکر زندگی خانوادگی و نیز جهان واقعی حاکم بر خانواده در جهت ایجاد آرامش و سلامتی بیشتر جسم و روان. فراموش نکنیم که مهم ترین هدف تشکیل خانواده تأمین آرامش است. پس برای استفاده از راهبردهای زبانی در برنامه ریزی مثبت فضای خانواده یا به تعبیری برای ایجاد گفتمان امنیت آفرین در خانواده، پیش از هر چیز لازم است افراد خانواده نگرش و کنش مثبت نسبت به یکدیگر و نیز نسبت به بقای زندگی خانوادگی شان داشته باشند.
مدرس زبانشناسی دانشگاه شهید بهشتی اضافه کرد: نکته مهم بحث ما این است که گاهی با به کار بردن زبان نیکو و بهگویانه می توان از سوء تفاهمات و بدگمانی ها کاست و بذر محبت و دوست داشتن-که بنیان خانواده بر آن استوار است- را کاشت. به این ترتیب، می خواهم تأکید کنم واژه شناسی کاربردی و انواع تسلط های واژگانی و دستوری می‌تواند ابزاری در دست زوجین و سایر افراد خانواده برای ارتقاء روابط خانوادگی باشد.
دکتر داوری ضمن اشاره به اینکه صرف اتخاذ یک استراتژی و سیاست زبانی بهگویانه نمی توان روند حیات خانواده را به سمتی مثبت سوق دهد، به بهداشت نیوز گفت: چنانکه اشاره کردم فکر مقدم بر گفتار و کنش است. به بیان دیگر، تفکر سالم پیش درآمد زبان سالم و بهداشت زبانی است. یعنی اگر این تفکر موجود نباشد، زبان سالم محقق نخواهد شد و اگر هم به دشواری بشود، صرفا صورتی زیبا برای یک تفکر ناسالم و نازیبا خواهد بود که به نوعی دروغ و ریا تلقی می شود و باید یقین دانست که دروغ و ریا سم مهلک روابط خانوادگی است.
بی دقتی های کلامی؛ اختلافات خانوادگی
وی در این باره تأکید کرد: بسیاری از مشکلات و مسایل خانوادگی به دلیل بی مبالاتی های زبانی ناخواسته شکل می گیرد. ما چون مستغرق در زبانمان هستیم گاهی از ظرافت ها و تأثیرات کاربردهای زبانیمان غافل می شویم و ناخواسته با فکر نکردن به زبانمان، به خودمان و اطرافیانمان صدمه وارد می کنیم. مثلا با به کارگیری یک واژه یا عبارت نابجا، در طرف مقابلمان حساسیت و یا حتی واکنش نامناسب ایجاد می کنیم. گاهی با حرف زدن بی موقع و زمانی با حرف نزدن در زمانی که لازم است حرف بزنیم، مشکل ایجاد می کنیم.
مدرس افتخاری زبان فارسی در دانشگاه ملی استرالیا گفت: آنچه من می خواهم بر آن تأکید کنم این است که با به کار گرفتن زبان نیکو می‌توان به تفکر هم، سمت و سویی مثبت داد و در نتیجه جهان خانواده را مثبت رقم زد. چنانکه گفتم پژوهش های روانشناسی-زبانشناسی نشان داده اند که بسیاری از اختلافات و ناآرامی های خانوادگی ناشی از بی دقتی های زبانی و کلامی هستند.
آموزش مهارت های زبانی به فرزندان
دکتر داوری با بیان اینکه باید در آموزش های خانواده، به فرزندانمان دانش و مهارت های سطح کلان زبان را منتقل کنیم،گفت: اینکه چه عبارت‌های متناظری در زبانمان برای بیان یک گزاره یا درخواست خاص وجود دارد و در چه موقعیت هایی باید از هر یک از آن ها بهره جست، بسیار مهم است؛ متأسفانه، ما در آموزش های مدرسه ای مان کمتر به ایجاد و انتقال دانش ها و مهارت های اجتماعی و از جمله مهارت های خانواده توجه داریم و این خلأیی است که باید مرتفع گردد.
این مدرس زبانشناسی ادامه داد: تشکیل خانواده اساساً مبتنی بر نیاز به ارتباط، امنیت و آرامش جسم و جان است و سطحی نگری است اگر بگوییم انسان صرفاً برای رفع نیاز جنسی به تشکیل خانواده اقدام می کند. باید بگوییم در شکل گیری و قوام روابط جنسی نیز زبان اهمیتی پیشینی دارد، چرا که بدون روابط کلامی، ارتباط لازم برای ایجاد رابطه ی جنسی سالم، شکل نخواهد گرفت.
این گفتگو ادامه دارد.....
گفتگو: مشکات سخاوتی
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.