به گزارش بهداشت نیوز، نخست این‌که روزه کله گنجشکی آنها با روزهداری کامل جا عوض می‌کند و این برای آنها هم لذت دارد، هم شرایط خاصی ایجاد می‌کند.
دوم این‌که اغلب این نوجوانان باید در ماه مبارک رمضان، دوز دوم واکسن کووید ۱۹ را هم دریافت کنند. نکته سوم هم این است که تزریق این دوز با روزهداری آنها همراه شده است.
نکته چهارم، ایمنی یک روز قبل و چند روز بعد از تزریق واکسن کروناست. همه این نکته‌ها نشان می‌دهد بچه‌ها به برنامه سلامت ــ تغذیه‌ای خاصی نیاز دارند.
از این رو با دکتر محمدرضا وفا، دکترای علوم تغذیه با گرایش اپیدمیولوژی و عضو هیات‌علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی ایران گفت‌وگو کرده‌ایم و از باید و نبایدهای روزهداری نوجوانان با چنین شرایطی آشنا شویم.
روزهداری اگرچه برای همه افرادی که به سن تکلیف رسیده‌اند، واجب است اما این ضرورت از نظر فقها استثناهای خودش را دارد. یکی از موارد استثنا، ابتلا به بیماری یا بیماری‌های زمینه‌ای است. درواقع سلامت کامل، شرط مهم روزهداری است.
دکتر محمدرضا وفا در این رابطه به جام‌جم می‌گوید: «نخستین شرط برای روزهداری بچه‌ها، سلامت کامل آنهاست. اگر فرزند شما دچار اختلال در رشد قدی، وزنی یا مشکلات متابولیکی یا هر عارضه دیگری باشد، برای روزهداری باید ابتدا از پزشک معالج خود کسب اجازه کند. دستور صریح دین ما نیز این است که اگر پزشک تشخیص دهد با روزهداری سلامت فرد به خطر می‌افتد، گرفتن روزه بر او واجب نیست. بنابراین، این نکته برای نوجوانان که در سن رشد و بلوغ قرار دارند، بسیار مهم است.»
با ۴ گروه زندگی کنید
هر ماشینی به سوخت نیاز دارد و در علم تغذیه، سوخت عمده بدن ما از چهار گروه خوراکی باید تامین شود. در نوجوانان نیز همین مسأله صادق است و باید در دوره روزهداری نیز این چهار گروه در فواصل زمانی مناسب دریافت شوند. دکتر وفا توضیح می‌دهد: «هر فرد باید روزانه از گروه شیر و لبنیات تازه، گروه نان و غلات کامل یا سبوس‌دار، گروه سبزی، صیفی و میوه‌های تازه و گروه گوشت‌ها، مواد مغذی ضروری برای بدن را دریافت کند.»
این متخصص ادامه می‌دهد: «یک نکته مهم دراین‌باره وجود دارد و آن این‌که، هیچ‌کدام از این خوراکی‌ها ــ مگر به دلیل خاص و با تعیین جایگزین مناسب ــ نباید از برنامه غذایی روزانه حذف شود. نکته دیگر رعایت تعادل مصرف است. به این معنی که حذف یک گروه با اضافه‌شدن مصرف گروه دیگر جبران نخواهد شد. به این دلیل که با حذف یک گروه، املاح، ویتامین‌ها و دیگر ترکیب‌های ضروری دیگر مورد نیاز بدن دریافت نخواهد شد و این می‌تواند سلامت شخص را به خطر بیندازد.»
وعده‌ها را گم نکنید
روزهداری باعث حذف سه وعده غذایی شامل یک وعده اصلی یعنی ناهار و دو میان‌وعده می‌شود. این وعده‌ها باید به شکل مناسبی در برنامه افطار تا شام و دو وعده سحر و افطار گنجانده شود تا نوجوانان دچار کمبود ترکیبات ضروری نشوند.
دکتر محمدرضا وفا دراین‌باره می‌گوید: «نوشیدنی گرم همراه با خوراکی حاوی شیرینی طبیعی مانند خرما، کشمش، انجیر و ... برای شروع افطار مناسب است. این کار باعث تأمین آب و هیدرات‌کربن و حفظ تعادل قند خون و آب و الکترولیت بدن می‌شود. پس از آن با فاصله کمی، مصرف خوراکی‌هایی شبیه به میان‌وعده یا سوپ و آش مناسب است.»
او ادامه می‌دهد: «با کمی فاصله مصرف وعده شام توصیه می‌شود. در این وعده نیز باید گروه‌های اصلی که به آن اشاره شد، گنجانده شده و به‌طور خاص منابع حاوی پروتئین مصرف شود. به این دلیل که با مصرف پروتئین‌ها، آهن موردنیاز برای دختران و روی برای پسران تامین می‌شود. پس از وعده شام، تا پیش از خواب مصرف انواع میوه تازه توصیه می‌شود.»
دکتر وفا درباره سحری توضیح می‌دهد: «زمان ایده‌آل برای بیدارشدن ۴۵دقیقه پیش از سحری است. در این زمان، پیش از مصرف غذا، بهتر است کمی سالاد میوه، حاوی انواع میوه‌ها یا ماست و خیار با ماست کم‌چرب مصرف و سپس وعده سحری مصرف شود. در وعده سحری نیز دریافت چهار گروه از موادغذایی اصلی ضروری است.»
دکتر وفا درباره تاثیر منفی بعضی از خوراکی‌ها و حذف آنها از وعده سحری می‌گوید: «غذاهای تند، شور، چرب و شیرین با شیرینی طبیعی نباید در وعده سحر مصرف شود. به این دلیل که باعث تحریک دستگاه گوارش و به‌ویژه معده و مشکلات گوارشی شده و از سوی دیگر تشنگی را تشدید می‌کنند. نوشیدنی‌هایی مانند چای پررنگ و قهوه نیز مناسب نیستند. به این دلیل که مدر بوده و باعث دفع آب بدن و تشنگی زودهنگام بچه‌ها می‌شود. با مصرف سالاد، ماست و سبزی‌خوردن یا غذاهای حاوی سبزی، منابع آبی بدن به مدت طولانی تامین می‌شود.»
واکسن با روزه همخوان نیست
دستگاه ایمنی بدن و نحوه واکنش آن به تزریق واکسن بسیار مهم است. هرچه سیستم ایمنی فعال‌تر باشد، امکان واکنش درست و مناسب بدن بیشتر بوده و عوارض ناشی از تزریق واکسن، کمتر خواهد بود. دکتر وفا توضیح می‌دهد: «بهتر است با مشورت پزشک، از چند روز قبل و چند روز بعد از تزریق واکسن کرونا و تا برطرف‌شدن عوارض آن، روزهداری متوقف شود. با تغذیه مناسب، سیستم ایمنی بدن باید کاملا فعال نگه داشته شود.»
او درباره مراقبت‌های لازم درصورت بروز تب پس از تزریق واکسن نیز می‌گوید: «تب از عوارض واکسن است که ممکن است در بعضی دیده شده و در بعضی دیگر دیده نشود اما در صورت بروز تب، معمولا بیمار دچار بی‌اشتهایی خواهد شد. بنابراین پس از تزریق واکسن، تا برطرف شدن تب، توصیه به عدم روزهداری و دریافت موادغذایی و نوشیدنی‌های سالم برای تامین آب بدن است.» دکتر وفا اضافه می‌کند: «بهتر است خوراکی‌ها بیشتر به‌صورت مایع باشد تا امکان مصرف بیشتر شود. به این دلیل که در زمان بروز تب، اولا توان جویدن و هضم غذا کاهش یافته و ثانیا بدن به آب بیشتری نیاز دارد.»
بدن ما همیشه به آب کافی، املاح و ویتامین‌ها نیاز دارد و این نیاز در دوره تزریق واکسن، به دلیل تب و دیگر عوارض آن، بیشتر است. این متخصص تغذیه می‌گوید: «مصرف مقدار کافی میوه، صیفی و سبزی تازه ضروری بوده و بهتر است همه انواع این خوراکی‌ها به شکل تازه مصرف شوند. از یکی دو روز قبل از تزریق واکسن باید مصرف میوه تازه به‌دلیل منابع غذایی مهم مانند ویتامین C، فیبر و هیدرات‌کربن و آب، افزایش یابد.»
در این رابطه یکی از ویتامین‌های طلایی و مورد نیاز بدن ویتامین D است. اما به چه دلیل؟ دکتر وفا توضیح می‌دهد: «کنترل میزان ویتامین D نوجوانان ضروری است. به این دلیل که این ویتامین به مقدار کمی از راه غذا جذب شده و لازم است با مشورت پزشک، مکمل این ویتامین دریافت شود.»
۵ نکته طلایی برای روزه داری امسال نوجوانان
اگرچه طی دو سال اخیر، فعالیت بدنی نوجوانان کاهش یافته و این روند ناخوشایند هنوز هم ادامه دارد اما دو عامل شامل تغذیه سالم و فعالیت بدنی کافی، عملکرد سیستم ایمنی بدن را به وقت روزهداری تقویت می‌کند.
در ماه مبارک رمضان و همزمان با تزریق واکسن کووید ۱۹ به گفته دکتر وفا به این موارد بیشتر توجه کنید:
منابع ویتامینی: نوجوانان باید موادغذایی‌ای را دریافت کنند که سرشار از ویتامین‌های C، D و E است.
کنترل عفونت: مصرف موادغذایی حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و به‌شکل خاص، موادغذایی حاوی ویتامین C و E نقش مهمی در تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن در مقابل عوامل ایجاد عفونت دارد.
ریزمغذی‌ها مهم هستند: رژیم غذایی روزانه باید حاوی آهن، روی، سلنیوم و ویتامین A باشد. به این ترتیب سیستم ایمنی بدن در مقابل عوامل بیماری‌زا به‌ویژه عوامل ایجاد عفونت مانند ویروس کرونا، مقاوم می‌شود.
خوراکی های طلایی: در رژیم غذایی نوجوانان در ماه رمضان و به‌طور خاص در آستانه تزریق دوز دوم واکسن کرونا باید مصرف روزانه میوه‌های ترش، میوه‌ها و سبزی‌های زردرنگ، سبزی‌ها با رنگ سبز تیره مانند اسفناج، سیر، زنجبیل، ماست، بادام و زردچوبه گنجانده شود.
سه نکته مهم: خواب کافی، تامین آب کافی بدن و ورزش منظم، سه نکته مهم برای حفظ سلامتی بدن نوجوانان است.