قرن‌هاست که مردم در سراسر جهان، قهوه می‌نوشند؛ آن را ستایش کرده یا از مضراتش می‌گویند. شاید قهوه از معدود نوشیدنی‌هایی باشد که در ذکر مزایا و حتی مضراتش اغراق شده است. به هر حال این نوشیدنی پرطرفدار، در همه‌ی جوامع موجود بوده، اما نسبت مصرف آن شدت و ضعف دارد. میزان مصرف قهوه در ایران در مقایسه با چای که رقیب مهم آن به حساب می‌آید، چندان زیاد نیست، با این حال در سالهای اخیر اجوانان استقبال زیادی از این نوشیدنی داشتند.
مزایا و مضرات قهوه چیست؟
به گزارش بهداشت نیوز؛ شناخته‌شده‌ترین ماده‌ی سازنده‌ی قهوه، کافئین است اما نمی‌توان قهوه را به این سادگی دید. این نوشیدنی پیچیدگی‌های خودش را دارد و اثرات مختلفی بر جسم و روح افراد می‌گذارد. هنوز هم محققان در حال تحقیق درباره‌ی مضرات و مزایای این نوشیدنی پرطرفدارند.
طبق آنچه به اثبات رسیده است قهوه مزایایی برای سلامتی دارد، از جمله:
1. عملکرد بدنی افراد را افزایش می‌دهد.
2. به کاهش وزن و چربی سوزی کمک میکند.
3. قهوه به هوشیار ماندن و تمرکز کردن کمک میکند.
4. قطر مرگ زودرس را تا 25 درصد کاهش می‌دهد.
5. خطر ابتلا به سرطان پروستات را در مردان تا 20 درصد و خطر سرطان آندومتر را در زنان تا 25 درصد کاهش می‌دهد.
6. نوشیدن منظم قهوه تا 25 درصد احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش می‌دهد.
7. آنتی‌اکسیدان زیادی در قهوه یافت می‌شود، به طوری که در یک فنجان کوچک قهوه بیش از یک فنجان آب انگور یا تمشک، می‌توان آنتی‌اکسیدان پیدا کرد.
8. قهوه با محافظت از مغز، خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهد
9. شاید جالب باشد بدانید که نوشیدن قهوه حتی در مبارزه با افسردگی مفید است و جالب‌تر اینکه نوشیدن دو فنجان قهوه در روز تا 50 درصد احتمال خودکشی را کاهش می‌دهد.
10. این نوشیدنی در برابر بیماری دیابت نوع 2 و سرطان کبد، اثر محافظت‌کننده دارد.
مضرات قهوه
1. اولین و مهمترین ضرر قهوه این است که احتمالا بی‌خوابتان میکند. علاوه بر بی‌خوابی، بی‌قراری هم به سراغتان می‌آید.
2. قهوه در مسیر جذب کلسیم و آهن به بدن، اختلال ایجاد میکند؛ بنابراین عجیب نیست که مصرف مداوم و زیاد قهوه به پوکی استخوان به دلیل دفع کلسیم از طریق ادرار، بینجامد.
3. قهوه، برای کسانی که سابقه‌ی سوزش و رفلاکس معده دارند، چندان مناسب نیست، چرا که به تشدید دردهای معده، می‌انجامد.
4. کسانی که بیش از 2 فنجان قهوه در طول روز مصرف میکنند، ممکن است به دلیل یک جهش ژنتیکی رایج، دجار بیماری قلبی شوند. شاید شما هم تجربه‌ی تپش قلب، بعد از مصرف قهوه را داشته باشید.
5. کسانی که به بیماری فشار خون بالا دچار هستند، نباید قهوه مصرف کنند، چون این نوشیدنی فشار خون را بالا می‌برد.
6. مصرف قهوه در کودکان باعث شب ادراری می‌شود.
7. این نوشیدنی اثراتی روی جنین هم دارد، از جمله اینکه ممکن است جنین به کافئین حساسیت نشان دهد. بنابراین نوشیدن بیش از یک فنجان در طول روز به زنان باردار، توصیه نمی‌شود.
طبع قهوه سرد است یا گرم؟
طبع خوراکی‌ها در طب سنتی و ایرانی اهمیت ویژه‌ای دارد. اغلب ما می‌دانیم که با توجه به مزاجمان، باید طبع خوراکی‌های مصرفی‌مان را انتخاب کنیم. قهوه، طبع سرد و خشک دارد، بنابراین باعث خشک شدن رطوب بدن می‌شود؛ بنابراین افرادی که در دسته‌ی گرم مزاجان قرار می‌گیرند، با مصرف قهوه خون‌شان رقیق‌تر می‌شود. اما کسانی که طبع سردی دارند، قهوه برایشان مناسب نیست و بهتر است که مصلح آن را حتما مصرف کنند.
در طب سنتی، مصلح یعنی نوعی ماده خوراکی که به همراه خوراکی دیگری مصرف می‌شود تا عوارض جانبی آن را کم کرده و اثرات آن را اصلاح و تعدیل کند. اگر به تغذیه سنتی ایرانیان نگاه کنیم می‌بینیم که معمولا به مصلح خوراکی‌ها توجه ویژه‌ای شده است. قهوه هم در طب سنتی مصلح دارد. مصلح قهوه، زعفران است. کافی است کمی زعفران را پودر کرده و به روش معمول دم کنید و بعد کمی از آن را به قهوه‌تان اضافه کنید. در طب ایرانی از زنجبیل، نبات و گلاب هم به عنوان مصلح قهوه استفاده می‌شود. همچنین در طب ایرانی ذکر شده است که خوردن قهوه با شیر اصلا به صلاح نبوده و باعث بیماری برص (لک و پیس) می‌شود.
بهترین زمان برای نوشیدن قهوه چه ساعتی است؟
شاید با خودتان بگویید؛ چه فرقی میکند چه ساعتی از روز قهوه‌ام را بنوشم؟ هر وقت که نیاز داشته باشم، بدنم این نیاز را فریاد می‌زند. اما پژوهش‌ها می گویند برای اینکه قهوه در هوشیاری و بالا بردن عملکرد بدن، خوب کار کند، باید بین ساعات 9:30 تا 11:30 صبح مصرف شود. نوشیدن قهوه با سطح هورمون کورتیزول ارتباط مستقیم دارد. بدن انسان بین ساعات 12 تا 1 ظهر و 5:30 تا 6:30 عصر، بیشترین میزان کورتیزول را تجربه میکند، پس بهتر است که در این ساعات از نوشیدن قهوه خودداری کنید. افرادی هستند که قهوه‌شان را ناشتا و با شکم خالی مصرف میکنند، این کار باعث اسیدی شدن معده شده و در دراز مدت به ورم معده، سوزش و حتی زخم معده می انجامد.
طبع انواع قهوه در طب سنتی
قهوه در طب سنتی به «بُن» معروف است. پوست قهوه طبع گرم و خشک و مغز آن طبع سرد و خشک دارد. انواع قهوه طبع متفاوتی دارند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد؛
طبع قهوه سبز: پوسته قهوه‌ی تازه که هنوز بو داده نشده، همان قهوه سبز بوده که سرشار از اسید کلروژنیک است. این اسید به کاهش وزن کمک میکند و به همین خاطر است که معمولا به کسانی که می خواهند لاغر شوند نوشیدن قهوه سبز توصیه می شود. قهوه سبز هم طبع سرد و خشک دارد. دم کرده‌ی قهوه‌ی سبز برای درمان سردردهای میگرنی هم مفید است. خوب است بدانید که میزان کافئینی که در قهوه سبز وجود دارد از قهوه معمولی بسیار کمتر است. برای تهیه قهوه سبز، یک قاچاق چایخوری از این قهوه را در یک لیوان آب جوش ریخته و اجازه دهید ده دقیقه دم بکشد. البته مراقب باشید که مصرف مداوم قهوه سبز برای طولانی مدت ممکن است که شما را دچار ناراحتی های عصبی کرده و باعث نفخ و سردرد شود.
طبع قهوه اسپرسو؛ طبع قهوه، همانطور که گفته شد یا سرد و خشک است، درباره‌ی اسپرسو اما بر سر اینکه سرد یا گرم است اختلافاتی وجود دارد، با این حال همه به خشکی آن اذعان دارند. در طب سنتی ایرانی گفته می‌شود که طبع اسپرسو سرد و خشک است و هرچه بیشتر دانه‌ی قهوه بو داده شده و سمت قهوه‌ای تیره برود، طبع آن گرم می‌شود.
طبع قهوه ترک؛ طبع قهوه ترک هم سرد و خشک است. باید بدانید که هم قهوه ترک و هم اسپرسو، نوشیدنی های غلیظی هستند که تفاوتشان در روش درست کردن آنهاست. سنتی ترین روش دم کردن قهوه، به روش ترک است که به آن قهوه ترکی می گویند و در ترکیه، یونان و ایران رواج داشته است و اکنون در سراسر جهان، تهیه و مصرف می‌شود. معمولا قهوه‌ی ترک را با قهوه جوش و قهوه اسپرسو را موکوپات یا دستگاه اسپرسوساز درست میکنند. قهوه‌ی ترک از دانه‌های آسیاب‌شده‌ی قهوه که بسیار نرم هستند، تهیه می‌شوند. نرمی این پودر قهوه ترک باید به حدی باشد که راحت با آب ترکیب شود. اما اسپرسو از پودری تهیه می‌شوود که نسبت به قهوه ترک درشت تر است.
طبع قهوه عربیکا؛ دو نوع قهوه در بازار وجود دارد؛ قهوه عربیکا و قهوه روبوستا. قهوه عربیکا قدیمی ترین نوع قهوه است که در ارتفاع چهار تا شش هزارمتری سطح دریا به دست می آید. 75 درصد قهوه‌های جهان از نوع عربیکا هستند. قهوه روبوستا طعم و بوی کمتری نسبت به قهوه عربیکا دارد اما کافئینش دو برابر است. از روبوستا برای تهیه اسپرسو استفاده می شود. قهوه عربیکا، چنانچه تازه و بو نداده باشد، گرم و خشک است و اگر کهنه و سرخ شده باشد، به سردی و خشکی می‌رسد.
طبع قهوه کلاسیک؛ قهوه کلاسیک، به دلیل عطر و طعم قوی و غلیظش، طرفداران زیادی دارد. به همین دلیل است که باید کم کم نوشیده شود. طعم این قهوه به قدری غلیظ است که گاهی باید می شود نفس تان بگیرد. قهوه کلاسیک را روی حرارت مستقیم دم میکنند و مدت زیادی طول می کشد تا قهوه کلاسیک به دست آید. فراموش نکنید که قهوه کلاسیک بسیار تلخ است و طبع آن هم سرد و خشک است.
طبع قهوه فرانسه: قهوه فرانسه به نسبت بقیه قهوه ها رقیق است و به همین خاطر نه در فنجان که در لیوان های بزرگ سرو می شود. قهوه فرانسه نیز با اینکه غلظت کمتری دارد، سرد و خشک است.
طبع قهوه علی کافه؛ علی کافه نام یک قهوه نیست، بلکه برندی شناخته شده‌ی مالزیایی است که در ایران و خاورمیانه معروف است. پودر قهوه علی کافه در دسته ی قهوه های فوری قرار می گیرد، طبع این قهوه هم سرد و خشک است.
طبع قهوه لاته؛ فنجان‌های تزیین شده با کرم های مخصوص کرم رنگ در لایه رویی شان را زیاد دیده اید. این نوشیدنی، کافه لاته است که از ترکیب اسپرسو، شور چوشیده و کف شیر به دست می آید و معمولا طعم شیرینی دارد. طبع این قهوه هم با توجه به اینکه به همراه شیر و کف شیر درست می شود سرد و خشک است.
طبع قهوه موکا؛ قهوه موکا از 2 شات اسپرسو، شکلات داغ، شور جوشیده و یک لایه کف شیر درست می شود. طبع این قهوه نیز سرد و خشک است.