به گزارش بهداشت نیوز، افزایش مشکلات باروری در میان بسیاری از زوج‌ها، موجب شده که روش‌های گوناگونی نیز برای یافتن علت ناباروری و درمان آن، از سوی پزشکان مورداستفاده قرار گیرد. یکی از رایج‌ترین تست‌ها برای یافتن علل نازایی که جهت کشف عوامل ناباروری مردان به کار می‌رود، آزمایش اسپرم یا اسپرموگرام نام دارد.
این تست به عنوان یک آزمایش بسیار مفید و مؤثر، امکان سنجش مواردی همچون تعداد اسپرم در حجم مشخصی از مایع منی، شکل اسپرم‌ها، کیفیت آنها و همچنین میزان تحرک اسپرم‌ها را مشخص می‌کند. باید گفت از آنجایی که حدود دو سوم مشکلات ناباروری به مردان و تنها یک سوم آن به زنان مربوط می‌شود، انجام آزمایش اسپرم یکی از اولین و مهم‌ترین تست‌ها برای بررسی علل ناباروری به حساب می‌آید.
بهترین زمان تست اسپرم
برای تست اسپرم معمولاً باید بین 2 الی 7 روز از آخرین انزال، فاصله بیفتد. از طرفی باتوجه به احتمال خطا یا تأثیرات محیط بر تعداد و کیفیت اسپرم‌ها، اغلب این آزمایش 2 یا 3 بار در فواصل زمانی 7 الی 30 روز تکرار می‌شود و میانگین نتایج به‌دست‌آمده، به عنوان نتیجه نهایی آزمایش مدنظر قرار می‌گیرد.
باید گفت که آزمایش اسپرم، تنها در افراد دارای مشکل باروری انجام نمی‌شود؛ بلکه مردانی هم که جهت جلوگیری دائمی از باروری اقدام به عمل وازکتومی کرده‌اند، در فواصل زمانی مشخصی برای اطمینان از نبود اسپرم در مایع منی خود تست اسپرم را انجام می‌دهند.
قبل از آزمایش اسپرم چه اقداماتی باید انجام داد؟قبل از اقدام به آزمایش اسپرم، باید نکات و مراقبت‌هایی مدنظر قرار گیرد تا دقت نتایج آزمایش را افزایش دهد و از بروز خطا در نتیجه جلوگیری کند. همان‌طور که اشاره شد، زمان نزدیکی با همسر و خروج مایع منی اهمیت زیادی در انتخاب زمان مناسب برای آزمایش دارد و معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند که افراد، حدود 24 الی 72 ساعت قبل از آزمایش اسپرم نزدیکی نداشته باشند.
همچنین باید از مصرف داروهای هورمونی و برخی دیگر از داروهای گیاهی و شیمیایی خودداری کرد؛ لذا توصیه می‌شود که پزشک در جریان تمام داروهای مصرفی شما قرار گیرد تا در صورت لزوم، جایگزین‌هایی را تجویز نماید. داروهای اثرگذار بر نتیجه آزمایش اسپرم عبارتند از: داروهای فشار خون، داروی درمان ریزش مو یا بزرگی پروستات، شیمی‌درمانی، داروهای ضد قارچ، مکمل‌های تستوسترون، داروهای ضد اضطراب، استفاده طولانی‌مدت از استروئیدها، داروی سوزش معده و... .
ضمناً از آنجایی که مصرف مواد مخدر و کافئین بر نتایج آزمایش اثر می‌گذارد، باید طی 2 الی 5 روز قبل از آزمایش از آنها پرهیز نمود. به علاوه، گرمای محیط اثر زیادی روی کیفیت و تعداد اسپرم‌ها می‌گذارد؛ لذا گاهی پزشک توصیه می‌کند که طی 2 الی 3 ماه قبل از آزمایش، فرد در معرض گرمای شدید محیط کار و زندگی قرار نگیرد.
نحوه انجام آزمایش اسپرم در خانه چگونه است؟آزمایش اسپرم به روش‌های مختلفی در آزمایشگاه و حتی در خانه امکان‌پذیر است؛ البته باید دانست که در صورت جمع‌آوری مایع منی در خانه، باید نمونه تحت شرایط استریل و دمای مناسب، در زمانی کوتاه (حداکثر 30 دقیقه) به آزمایشگاه منتقل شود.
رایج‌ترین راه‌های دریافت نمونه مایع منی شامل استمناء در آزمایشگاه یا خانه می‌باشد؛ اما روش‌های دیگری همچون نزدیکی با کاندوم، رابطه جنسی تا پیش از انزال، تحریک الکتریکی و... نیز برای این منظور به کار می‌رود.
آزواسپرمی یا اسپرم صفر چیست؟یکی از مشکلاتی که با انجام تست اسپرم قابل تشخیص است، ابتلای مرد به آزواسپرمی یا فقدان اسپرم در مایع منی می‌باشد. درواقع، تست اسپرموگرام کمک می‌کند که تعداد اسپرم‌های موجود در مایع منی مرد، پس از انزال تعیین شود و درصورت صفر بودن آن، عامل ناباروری مشخص گردد.
باید ذکر کرد که حد نرمال اسپرم، وجود حداقل 20 میلیون اسپرم در هر میلی‌لیتر می‌باشد که البته 50 درصد از آنها، شکل طبیعی و حداقل 30 درصد از آنها هم حرکت رو به جلو داشته باشند. تعدادی کمتر از این، تحت عنوان الیگواسپرمی شناخته می‌شود که البته لزوماً باعث ناباروری نمی‌گردد؛ اما اگر تعداد اسپرم‌ها به صفر برسد، در آن صورت آزواسپرمی رخ داده است. یافتن علت اسپرم صفر، می‌تواند کمک زیادی به مقابله با آن نماید. از علل اسپرم صفر می‌توان اختلالات هورمونی و مشکلات غدد ترشح‌کننده هورمون‌ها، اختلال در عملکرد بیضه و نیز انسداد در مسیر اسپرم را نام برد.
اغلب افراد به محض اطلاع از صفر بودن نتیجه آزمایش اسپرم ناامید شده و درمان را ادامه نمی‌دهند؛ در صورتی که این امکان وجود دارد که صفر بودن اسپرم به علت وجود اختلالات انسدادی باشد. از این رو بیوپسی بیضه به عنوان یکی از راه‌های درمان اسپرم صفر مطرح می شود که در نتیجه پزشک می‌تواند با استفاده از روش‌های مختلف نمونه‌برداری از بیضه، موفق به پیدا کردن اسپرم و انجام روش‌های کمک باروری شود.
در درمان اسپرم صفر، در بیماران غیر انسدادی، احتمال استخراج اسپرم مناسب بین 45 تا 65 درصد است. در بعضی موارد ممکن است اسپرم با کیفیت اصلا وجود نداشته باشد که در این صورت استفاده از روش های جنین اهدایی و اسپرم اهدایی پیشنهاد می شود.
تفسیر آزمایش اسپرمبرای تفسیر آزمایش اسپرم، باید دانست که فاکتورهای مختلفی در این آزمایش مورد بررسی قرار می‌گیرند و هریک از آنها در محدوده های خاص، نرمال و طبیعی اعلام می‌شوند. به عنوان مثال، سطح نرمال PH مایع منی، بین 7.2 تا 7.8 است؛ لذا PH کمتر از 7، نشان‌دهنده آلودگی یا انسداد و PH بیش از 8 نیز نمایانگر عفونت می‌باشد. همچنین فاکتورهایی مانند رنگ سفید تا مایل به خاکستری مایع منی، شروع به حرکت دست‌کم 50 درصد اسپرم‌ها طی مدت‌زمان 1 ساعت پس از انزال، شکل طبیعی بخش‌های مختلف اسپرم، مایع شدن منی در مدت 15 الی 30 دقیقه و... در آزمایش اسپرم اهمیت دارد.
از نکات دیگری که باید مد نظر قرار گیرد، دریافت 2 الی 5 سی‌سی مایع منی برای آزمایش است؛ لذا به دست آمدن حجمی کمتر از این مقدار، می‌تواند نشان‌دهنده انزال بازگشتی یا کمبود مایع منی باشد. با دریافت این مقدار از منی، باید حداقل 20 میلیون اسپرم در هر سی‌سی دیده شود و بتوان درصد مشخصی از اسپرم‌های باکیفیت را در میان آنها مشاهده کرد.
درخصوص تحرک اسپرم‌ها نیز باید گفت که برخی اسپرم‌ها هیچ‌گونه تحرکی ندارند و برخی دیگر تنها سر جای خود حرکت می‌کنند یا در جهت‌های گوناگون به پیش می‌روند؛ اما همان‌طور که گفته شد، بهترین نوع حرکت اسپرم‌ها برای باروری، حرکت رو به جلو جهت رسیدن به فضای رحم و ورود به تخمک می‌باشد.
آشنایی با راه های تقویت اسپرماگر اسپرموگرام یا آزمایش اسپرم نشان دهد که فرد، مبتلا به آزواسپرمی نیست؛ اما اسپرم‌های او _از نظر شکل و کیفیت و سرعت_ برای باروری مناسب نمی‌باشد، می‌توان از برخی راهکارها برای تقویت اسپرم ضعیف و افزایش شانس باروری استفاده کرد. رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از: جلوگیری از افزایش دمای بدن همچون خودداری از حمام داغ برای چند ماه متوالی، ترک سیگار و الکل و مواد مخدر، پوشیدن لباس‌های گشاد و راحت و عدم فشار به بیضه‌ها، فاصله گرفتن از امواجی مانند وای‌فای (Wi-Fi)، ورزش منظم، کاهش غذاهای پرچرب، مصرف پروتئین کافی، مصرف برخی ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی و... .
برای اطلاعات بیشتر درباره تقویت اسپرم ضعیف و درمان اسپرم صفر می توانید به صفحه زیر مراجعه کنید:
https://raadinahealth.com/ناباروری-مردان/
اسپرم اهدایی
در بالا اشاره شد که اگر روش های درمانی برای یافتن اسپرم موفقیت آمیز نباشد از روش اسپرم اهدایی استفاده می شود. در این روش کمک باروری، نمونه منی از مردی غیر از همسر دریافت و درصورت داشتن کیفیت لازم و عدم ابتلا به بیماری های عفونی به عنوان اسپرم اهدایی پذیرفته می شود. اسپرم دریافتی می تواند به روش IUI به داخل رحم زن تزریق شده و یا به روشIVF ، لقاح آزمایشگاهی انجام شود و در نهایت انتقال جنین صورت گیرد.
منبع: مثبت سبز