به گزارش بهداشت نیوز،
کپک دقیقاً چیست؟
کپک نوعی قارچ است که هم در محیط باز و هم در محیط بسته رشد می‌کند. کپک معمولاً در نواحی که رطوبت بالایی دارند رشد می‌کند، مثلاً قسمتی از سقف‌ها یا دیوارها که نشت آب دارند (مثلاً نشتی در لوله‌ها یا پنجره‌ها) و یا در هر جایی که مکرراً در معرض خیسی و رطوبت قرار می‌گیرد.
ضمناً قارچ یا کپک روی وسایل مقوایی، چوبی، گچی، فرش و قالی و سطوح رنگی نیز رشد می‌کند. هاگ‌ها به راحتی در هوا معلق و پخش می‌شوند. سپس اگر محیط گرم و مرطوب باشد، کپک زنده مانده و رشد می‌کند. تقریباً 500 گونه قارچ وجود دارد که برای سلامت انسان مضرند. اما معمول‌ترین انواع قارچ که در محیط بسته رشد می‌کنند، کلادوسپوریوم، پنسیلیوم و آسپرژیلوس هستند.
انواع کپک‌ها
ما دقیقاً نمی‌دانیم در دنیا چند نوع قارچ وجود دارد. برخی می‌گویند ممکن است 100000 نوع قارچ وجود داشته باشد، در حالی که عده‌ای دیگر می‌گویند 300000 نوع یا بیشتر قارچ داریم. به هر صورت تاکنون حدود 500 نوع قارچ شناخته شده که می‌توانند برای انسان مضر باشند. در میان این انواع، معروف‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
. آلترناریا (کپک سیاه): که به دسته‌ی آسکومیست تعلق داشته و در مکان‌های مرطوب خانه مثلاً حمام یا زیر سینک‌هایی که نشتی دارند رشد می‌کند.
. آسپرژیلوس (افشانکچه): کپکی است که می‌تواند در فضای داخل، روی خاک، روی غذا و یا در مواد ساختمانی رشد کند. این نوع قارچ اغلب منجر به آلرژی شده و حتی می‌تواند سمی باشد و باعث التهاب و مشکلات تنفسی شود.
. کلادوسپوریوم (کپک سبز سیاه): نوعی قارچ است که هم در نواحی گرم و هم در نواحی سرد رشد می‌کند. این نوع قارچ معمولاً روی سطوح پارچه‌ای و چوبی رشد کرده و سبب آلرژی می‌شود.
. پنی‌سیلیوم: نوعی قارچ است که ظاهری آبی‌رنگ یا سبزرنگ داشته و بافتی مخملی دارد. این قارچ معمولاً در ساختمان‌ها و خانه‌هایی که توسط آب آسیب دیده‌اند و یا در فرش‌ها و قالیچه‌ها، کاغذدیواری‌ها و تشک‌ها رشد می‌کند. وجود این نوع قارچ در خانه، احتمال بیماری‌های تنفسی را افزایش می‌دهد.
. آکرمونیوم: نوعی قارچ است که ته رنگ صورتی، خاکستری، نارنجی و یا سفید دارد. این قارچ معمولاً در نواحی مانند جاهایی که بخار وجود دارد، سینی‌های آب‌چکان و درزهای پنجره رشد می‌کند. این نوع قارچ یکی از خطرناک‌ترین انواع قارچ است که منجر به بیماری‌های مغز استخوان و سیستم ایمنی می‌شود.
کپک چگونه به داخل خانه راه پیدا می‌کند؟
هاگ‌های کپک هم در فضای بیرون هستند و هم در فضای داخل؛ اما با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند. به هر حال، این هاگ‌ها از طریق پنجره‌ها، درها، مسیرهای تهویه و یا ایرکاندیشنرها و سیستم‌های گرمایشی به داخل راه می‌یابند.
همچنین این هاگ‌ها ممکن است به چیزهایی مانند کفش و لباس بچسبند و سپس با کسی که این‌ها را به تن دارد وارد خانه شوند. ضمناً هاگ‌ها اغلب روی موی حیوانات نیز می‌چسبند. اگر فضای داخل خانه به اندازه کافی مرطوب باشد، کپک رشد خواهد کرد، در غیر این صورت مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
کپک و مشکلات سلامتی
وجود کپک در خانه معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند، مگر اینکه هاگ‌ها با جاهای مرطوب تماس پیدا کرده و شروع به رشد و انتشار کنند. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، مشکلی جدی سلامتی را تهدید می‌کند، خصوصاً اگر ساکنین خانه سابقه‌ی مشکلات تنفسی یا بیماری‌های خود ایمنی داشته باشند.
آلرژی‌های احتمالی
رشد کپک در خانه می‌تواند علائم آلرژی را بدتر کند. کپک و قارچ در خانه برانگیزاننده‌ی علائمی مانند گرفتگی بینی، خارش بینی و گلو، عطسه، آبریزش چشم‌ها و موکوس اضافی است. همچنین قرار گرفتن در معرض کپک یا رطوبت می‌تواند ریسک ابتلا به آسم و رینیت آلرژی را افزایش دهد.
افزایش ریسک بیماری‌های تنفسی
کپک‌ها علاوه بر آلرژی با دیگر بیماری‌های تنفسی نیز ارتباط دارند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند رطوبت و کپک در خانه به میزان قابل توجهی احتمال ابتلا به عفونت‌های تنفسی مانند برونشیت و موارد زیر را افزایش می‌دهد:
. پنومونی
. آلوئولیت آلرژیک
. رینوسینوزیت مزمن
. سینوزیت
. مشکلات سیستم تنفسی تحتانی در کودکانی که قبلاً مشکلی نداشته‌اند
بیماری آسپرژیلوزیس
تماس با کپک آسپرژیلوز می‌تواند منجر به بیماری به نام آسپرژیلوزیس شود. این قارچ سبب یک عفونت شدید می‌شود که حتی می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت کند. علائم این بیماری، طیف گسترده‌ای دارند؛ از سرفه‌های مزمن گرفته تا سرفه‌های همراه با خونریزی، تب، عطسه و کاهش وزن. آسپرژیلوزیس می‌تواند خود را به صورت‌های زیر نیز نشان دهد:
. درد استخوانی
. درد قفسه سینه
. لرز
. کاهش حجم ادرار
. سردرد
. نارسایی تنفسی
. اختلال در بینایی
. ضایعات پوستی
چگونه از مشکلاتی که کپک در خانه برای سلامتی ایجاد می‌کند پیشگیری کنیم؟
راهکارهایی وجود دارد که می‌توانید با کمک آن‌ها جلوی ایجاد کپک را بگیرید تا سلامتی‌تان به خطر نیفتد. یکی از مهم‌ترین کارها این است که همه جاهای خانه را تمیز، بدون رطوبت و با تهویه‌ی مناسب نگه دارید. رطوبت داخل خانه باید کمتر از 60 درصد باشد.
چند توصیه:
. هرگونه نشتی را فوراً ترمیم کنید تا کاملاً خشک و بدون رطوبت باشد.
. یک ضد رطوبت نصب کنید تا رطوبت هوای داخل کمتر شود.
. پنجره‌ها را باز کنید تا هوا در داخل جریان داشته باشد.
. هنگام پخت‌وپز، هود آشپزخانه را روشن بگذارید.
. لباس‌ها را داخل خانه خشک نکنید.
. قفسه‌های آشپزخانه را تا جایی که ممکن است خلوت و با تهویه هوا نگه دارید، خصوصاً اگر زیاد از آن‌ها استفاده نمی‌کنید.
. تمام سطوحی را که در معرض رطوبت و کپک هستند به طور مرتب تمیز کنید، مثلاً دیوارها، سقف‌ها، مبلمان و ...
. از محصولات ضد کپک برای ضدعفونی کردن حمام و دیگر جاهایی که در معرض رطوبت‌اند استفاده نمایید.
. از یک کارشناس بخواهید هرگونه مشکل ساختمانی را که باعث تشکیل قارچ و کپک می‌شود برطرف کند.
وقتی کپک در خانه است، با یک پزشک مشورت کنید
قرار گرفتن در معرض کپک همیشه هم برای سلامتی مشکل ایجاد نمی‌کند. اما باز هم بهترین کار این است که به طور کل از تشکیل قارچ و کپک جلوگیری کنید. اگر علائم آلرژی یا نارسایی‌های تنفسی را دارید با یک پزشک مشورت کنید. شما نباید این علائم را نادیده بگیرید، زیرا می‌توانند عوارض پیچیده‌تری ایجاد کنند.
یادتان باشد که کپک همیشه هم شما را بیمار نمی‌کند، اما می‌تواند عوارض و بیماری‌های موجود را بدتر کند. بنابراین شما باید برای حل هرگونه مشکل در این زمینه هر چه زودتر اقدام کنید و از یک کارشناس کمک بگیرید.