سرداب مقدس یا سرداب غیبت زیرزمین خانه امام حسن عسکری(ع) که در شمال غربی حرم عسکریین در سامرا قرار دارد. بنابر گزارش‌هایی، امام مهدی (عج) نیز در زمان حیات پدر و پس از آن در این مکان دیده شده و علت نامگذاری این مکان به سرداب غیبت همین است.
بر اساس تاریخ و روایات، امام مهدی(ع) از هنگام ولادت در اختفا به سر می‌برد و بنا به مصالحی محل تولد و زندگی او آشکار نبود و بعد از رحلت پدر گرامیشان، غیبت صغرای آن حضرت، آغاز شد. امام مهدی(ع) بعد از نماز گزاردن بر پیکر پاک پدر و تدفین آن حضرت، وارد منزل شد و دیگر کسی آن حضرت را در اجتماع و در میان مردم ندید.
خانه پدر بزرگوار آن حضرت در سامرا، دو قسمت داشت؛ یک سمت برای مردان و قسمت دیگر برای زنان، یک سرداب هم زیر اتاق‌ها قرار داشت. که در روزهای گرم، اهل خانه در آن سرداب زندگی می‌کردند.
این سرداب، امروز در ضلع شمال غربی صحن‌های عسکریین (علیهم‌السلام) و در پانزده‌متری بقعه و حرم مطهر قرار دارد. این صحن، به طول شصت و عرض بیست متر و دارای ایوان و شبستان است. روی سرداب، مسجدی وجود دارد که به مسجد صاحب مشهور است. بر فراز سرداب، گنبدی کاشی‌کاری قرار دارد. بر مدخل ورودی سرداب، دری نصب شده که به «باب الغیبة» معروف است و پشت آن، اتاق کوچکی به طول ۲ متر و عرض ۱.۵ متر وجود دارد که به محل غیبت امام عصر (عج) مشهور است.
چاهی معروف به «چاه غیبت» نیز در گوشه همین اتاق وجود دارد؛ ولی در متون معتبر شیعی، به چاه غیبت یا محل غیبت حضرت مهدی (عج) اشاره نشده است و بزرگان شیعه نیز به انکار آن پرداخته‌اند.
علت این نامگذاری این است که چون عده‌ای از زائران در داخل سرداب، از حوضی که محل وضوی امام هادی و امام عسکری (علیهم‌السلام) بوده به عنوان تبرک خاک بر می‌داشتند کم کم به چاه غیبت معروف شد.
حضرت مهدی (عج) بنا بر روایات در میان مردم زندگی می‌کند و در موسم حج حاضر می‌شود، ولی مردم او را نمی شناسند.
مسلمانان هم اکنون این خانه و این سرداب را محترم می‌دارند؛ زیرا امامانشان در این خانه زندگی می کردند، و در همین خانه، امام هادی(ع)،امام عسکری(ع) و نیز امام مهدی(عج) خداوند سبحان را عبادت می‌کردند.
این یک امر معقول و طبیعی است که به دلیل علاقه مندی به پیشوا و رهبر دینی، آنچه متعلق به او است محترم داشته شود، در میان تمامی ادیان و مذاهب چنین است و شیعه از این عشق و احترام به مکان‌های مقدس و مشاهد مشرفه دفاع می‌کند و آن را از مصادیق «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ » می‌داند.