برای گذراندن یک بارداری همراه با آرامش و در نهایت داشتن فرزندی سالم، لازم است اقدامات مهمی را پیش از باردار شدن، حین بارداری و پس از زایمان انجام دهید.
به گزارش بهداشت نیوز، در ادامه به ضروری‌ترین آزمایشهای پیش از بارداری، راههای پیشگیری از سقط جنین، علامت‌های اورژانسی و خطرناک در بارداری، عوامل تهدید کننده سلامت و نکاتی درباره سلامت دندان مادران باردار و همچنین راههای پیشگیری از افسردگی بعد از زایمان می‌پردازیم.
ضروری‌ترین آزمایشهای پیش از بارداری
فلوشیپ طب مادر و جنین دانشگاه با اشاره به برخی اقدامات ضروری پیش از بارداری گفت: اولین اقدام مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان برای انجام بررسی‌های لازم پیش از بارداری است.
دکتر آزاده شعبانی بررسی قد و وزن و شاخص توده بدنی پیش از بارداری، معاینه پستان‌ها برای اطمینان از سلامت آن، معاینات لگنی، تست پاپ‌اسمیر، بررسی سلامت عمومی از نظر کم خونی یا بیماری‌هایی مثل تیروئید و دیابت ، مراجعه به دندان‌پزشک و درمان دندان‌های پوسیده را از جمله بررسی های ضروری پیش از اقدام به بارداری عنوان کرد.
به گفته وی قرص اسیدفولیک یا یدوفولیک در افراد سالمی که مشکلی از نظر جسمی ندارند پیش از اقدام به بارداری توصیه می‌شود.
این فلوشیپ طب مادر و جنین دانشگاه انجام آزمایشهای لازم با مشورت پزشک را در بارداری‌های بالای 35 سال، افرادی که اولین بارداری را در سن بالا تجربه می‌کنند و زنانی که کمتر از 18 سال سن دارند، ضروری برشمرد.
به گفته وی زنانی که دارای سابقه سقط‌های مکرر، زایمان زودرس و یا فشار خون و دیابت هستند نیز بهتر است قبل از اقدام به بارداری توسط پزشک متخصص بررسی شوند.
دکتر شعبانی انجام مشاوره ژنتیک را برای زوج های دارای نسبت فامیلی، سابقه خانوادگی بیماری‌های ذهنی و جسمی و زوج های مبتلا به تالاسمی مینور(هر دونفر) الزامی دانست.
این فلوشیپ طب مادر و جنین دانشگاه تاکید کرد مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای پیش از اقدام به بارداری باید حتما با پزشک برای مصرف یا عدم مصرف دارو مشورت کنند . سایر افراد نیز پیش از بارداری در خصوص مصرف هر نوع داروی از جمله آنتی بیوتیک یا داروهای ضد آکنه و پوستی با پزشک مشورت کنند.
عدم مصرف خودسرانه داروهای گیاهی، اجتناب از مصرف سیگار، الکل و هر نوع ماده مخدراز چندین ماه پیش از اقدام به بارداری توسط هر دو زوج از دیگر توصیه های دکتر شعبانی بود.
راه های پیشگیری از سقط جنین
دکتر ملیحه عرب عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به اصلی ترین دلایل بروز سقط جنین به بیان برخی از راههای پیشگیری از سقط جنین پرداخت.
دکتر ملیحه عرب سن بالای 35 سال مادر، سابقه قبلی سقط، بیماری‌های غدد(دیابت، کم کاری و پرکاری تیروئید)، بیماری‌های قلبی عروقی و فشار خون، عفونت‌ها ، استرس مزمن، جدایی های عاطفی، سوء تغذیه و احساس نامنی در شرایط خاص مانند جنگ را از دلایلی برشمرد که می تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد.
وی مصرف داروهای مخدر مثل کوکائین و متامفتامینها، مصرف سیگار، قهوه، و الکل، عوامل محیطی مثل آلاینده‌ها(سرب، آرسنیک)، آلودگی هوا، تماس با اشعه رادیاسیون را باعث افزایش خطر سقط جنین عنوان کرد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه افزود: خونریزی یا هماتوم پشت جفت خصوصا اگر 25 درصد یا بالاتر حجم ساک باشد نیز از دیگر عوامل بروز خطر سقط جنین است.
دکترعرب با اشاره به برخی از راههای پیشگیری از سقط جنین با توجه به علل بروز آن اشاره کرد و بارداری در سنین زیر 35 سال، بررسی دلایل سابقه سقط جنین، کنترل قند خون در مبتلایان به دیابت قبل از بارداری، درمان بیماری‌های تیروئید قبل از بارداری را برخی از این موارد عنوان کرد.
وی کنترل بیماری‌های قلبی عروقی، فشار خون، تعویق بارداری درصورت وجود استرس مزمن، خارج کردن IUD در صورت بارداری با IUD ، کاهش تماس جنسی در صورت لکه بینی و خونریزی در بارداری، قطع مصرف سیگار و الکل و قهوه را در پیشگیری از سقط جنین موثر دانست.
دکتر عرب در ادامه تاکید کرد قطع برخی داروها در حاملگی می‌تواند خطرناک باشد و مادر باردار نباید خودسرانه داروهایی که از قبل مصرف می کرده قطع کند.
به گفته وی برای کاهش خطر سقط در حوالی بارداری باید از تماس با توکسین ها و اشعه رادیاسیون اجتناب شود و در شرایط آلودگی هوا استفاده از ماسک یا کاهش تردد در مناطق خیلی آلوده توصیه می شود.
علامت‌های اورژانسی و خطرناک در بارداری
دکتر زهرا نائیجی متخصص زنان و زایمان دانشگاه با اشاره به موارد اورژانسی و خطرناک در بارداری گفت: در صورت شروع دردهای زایمانی باید به پزشک مراجعه کرد تا دردهای کاذب را از درد زایمان تشخیص دهد.
وی خونریزی واژینال در بارداری را مهمترین و متداول‌ترین نشانه خطرناک و مهم برشمرد و گفت: مادران باردار به محض خونریزی واژینال باید فورا با اورژانس تماس بگیرند یا به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنند.
دکتر نائیجی پارگی کیسه آب را از دیگر نشانه‌های خطرناک و اورژانسی در دوران بارداری برشمرد و گفت: پارگی کیسه آب در هر سن بارداری به خصوص سه ماهه دوم وسوم می‌تواند خطرناک باشد، اگر مادری با علامت آبریزش مواجه شد، حتی اگر بعد از مدت کوتاهی این آبریزش قطع شد باید به پزشک مراجعه کند.
به گته وی پارگی کیسه آب خطرات زیادی برای مادر و جنین به‌دنبال دارد و جداشدگی جفت، عفونت پرده‌های جفتی و عفونت‌های رحمی می‌تواند مادر را با خطر مرگ مواجه کند.
این متخصص زنان و زایمان افزود: دردهای زایمانی در سه‌ماهه سوم برخی موارد شروع زایمان قلمداد می‌شود ودر شرایطی که جفت سر راهی نیز وجود داشته باشد این دردها همراه با خونریزی و یا جداشدگی جفت است و سلامت مادر و جنین را تهدید می‌کند.
به گفته وی دردهای زایمانی معمولا دردهای منظمی است که به صورت فشار به لگن و یا سفت شدن شکم(رحم) یا کمر سه بار در هر 20 دقیقه یا شش تا هشت بار طی یک ساعت رخ می دهد و نشانه فرا رسیدن زمان زایمان است که اگر سن جنین کامل نباشد و نارس باشد حتما مادر باید در مرکزی مجهز به دستگاههای nicu بستری شود.
دکتر نائیجی قرارگیری نامناسب جنین را از دیگر شرایط اورژانسی برشمرد که در این شرایط شروع دردهای زایمانی یا پارگی کیسه آب و چک کردن و شمارش حرکت جنین خصوصا بعد از هفته 24 تا 26 اهمیت دارد.
به گفته وی کاهش حرکات جنین خصوصا در مادران باردار دیابتی ، فشار خون بالا، سردردهای شدید، مشکلات بینایی، درد سر دل را از نشانه‌های خطرناک و موارد تهدید کننده سلامت مادر و جنین است برشمرد که باید به اورژانس مراجعه کنند.
عوامل تهدید کننده سلامت مادران باردار
متخصص زنان و زایمان دانشگاه با اشاره به این که برخی بارداری ها به عنوان بارداری های پرخطر محسوب می شوند اظهار کرد: برخی از زنان بدون این که از وضعیت سلامت خود آگاه باشند تصمیم به بارداری می گیرند و سلامت خود و جنین را در به خطر می اندازند.
وی با اشاره به مخاطرات حاملگی در سنین پایین و بالا گفت: بیماری های مزمن مادر در سن بالا مثل فشار خون ودیابت باعث بروزعوارضی مثل زایمان زودرس واختلال رشد جنین خواهد شد، ازطرفی احتمال اختلالات کروموزومی جنین نیز افزایش می یابد.
دکتر امجدی وزن بالا و وBMI بالای 30، کم وزنی، مشکلات زمینه ای مادر از جمله مشکلات قلبی عروقی، پرفشاری خون، افزایش فشار شریان ریوی، مصرف سیگار، الکل و مواد اعتیاد آور در دوران بارداری را جمله عوامل تهدیدکننده مادر و جنین برشمرد.
این متخصص زنان و زایمان تاکید کرد: زنان مبتلا به فشار خون کنترل نشده، نارسایی کلیوی و دفع پروتئین، بیماری های ریوی مثل آسم، بیماری التهابی روده و اختلالات کبدی حتما پیش از اقدام به بارداری باید با پزشک خود مشورت کنند تا در شرایط کنترل شده بارداری خود را شروع کنند.
ابتلا به بیماری‌های خونی، لوپوس، ارتریت روماتوئید وکم کاری یا پرکاری تیروئید را از دیگر شرایطی برشمرد که در دوران بارداری نیاز به پیگیری ویژه دارند.
وی توصیه کرد که مبتلایان به اختلالات روانپزشکی باید قبلا از اقدام به بارداری حتما با پزشک خود مشورت کنند و به هیچ عنوان خودسرانه اقدام به قطع مصرف دارو نکنند.
بیماری های منتقله از راه جنسی نظیر سوزاک، سیفلیس، هپاتیت B, هپاتیت C, ایدز می توانند باالوده کردن جنین در دوران حاملگی، طی زایمان و یا پس از ان در دوران شیردهی به نوزاد منتقل شوند و احتمال سقط، زایمان نوزاد نارس و وزن کم هنگام تولد را افزایش دهند.
وی ابتلا به ترومبوفیلی و یا سندرم آنتی فسفولیپید انتی بادی را دیگر شرایط خطرناک در بارداری برشمرد و که باعث افزایش عوارضی نظیر سقط مکرر، مرگ داخل رحمی، محدودیت رشد جنین و جداشدن پیش از موعد جفت می شود و نیازمند پیگیری و توجه ویژه هستند.
به گفته وی سابقه زایمان زودرس یا مسمومیت حاملگی، دیابت و یا فشار خون بالا، محدودیت رشد داخل رحمی جنین ، خونریزی های شدید بعد از زایمان، مرده زایی، سقط های مکرر، جفت سرراهی و یا جداشدگی پیش از موعد جفت، تولد نوزاد با اختلالات ژنتیکی و کروموزومی و یا نوزاد با وزن بیش از چهار کیلوگرم باید پیش از اقدام به بارداری با پزشک خود مشورت کنند.
دکتر امجدی در خاتمه یادآوری کرد: ویزیت قبل از بارداری و ویزیت های منظم دوران بارداری به مادران کمک می کند که حاملگی مطلوب باحداقل عوارض مادری و نوزادی را تجربه کنند.
مراقبت از دندانها در دوران بارداری
متخصصان توصیه می کنند که زنان قبل از اقدام به بارداری حتما به منظور بررسی سلامت دندانها به دندان پزشک مراجعه کنند.
دکتر زهرا قربانی دانشیار گروه پزشکی سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی دانشگاه یادآور شد: بارداری به خودی خود باعث ایجاد پوسیدگی و مشکلات دندانی نمی‌شود و به دلیل هورمون‌های بارداری ممکن است زنان باردار بیش از سایرین در معرض پوسیدگی دندانها قرار بگیرند.
به گفته وی حالت تهوع در زنان باردار باعث می شود اسید معده بر دندان تاثیر گذاشته و باعث تخریب آنها شود. بنابراین پس از تهوع و استفراغ با کمی آب دهان را شست وشو دهند تا اسید رقیقتر شود و پس از نیم ساعت از مسواک استفاده کنند.
دکتر قربانی به مادران باردار توصیه کرد برای جلوگیری از بروز حالت تهوع هنگام مسواک زدن از مسواک‌های با سر کوچک‌تر استفاده کنند و از تماس مسواک با زبانشان جلوگیری کنند. مادرانی به دلیل حالت تهوع شدید نمی‌توانند مسواک زدن را تحمل کنند، از دهان شویه‌های ضد میکروبی استفاده کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه در خاتمه تاکید کرد: بارداری به تنهایی نمی تواند باعث تخریب دندانها شود و مادر باید در این دوران تغذیه مناسبی داشته باشد و دهان خود را مرتب تمیز کند.
افسردگی بعد از زایمان را جدی بگیرید
دکتر ایمانه متخصص روانشناسی بالینی دانشگاه تاکید کرد: نشانه های افسردگی بسیاری از مواقع در دوران بارداری ظاهر می شود و پس از زایمان نیز ادامه می یابد ودر برخی موارد نشانه های افسردگی بعد از زایمان خطرناک و نیازمند مداخلات جدی است.
دکتر ایمانه عباسی ضمن بیان این مطلب به افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان توصیه کرد درصورت عدم توانایی مراقبت از خود یا نوزاد و یا تمایل به آسیب رساندن به خود فورا با پزشک مشورت کنند.
وی افزود: اگر افسردگی قبل از دوران بارداری آغاز شود نام آن را افسردگی پس از زایمان نمی گذاریم اما اگر نشانه‌ها نادیده گرفته شوند و بیمار فاکتورهای دیگری نیز داشته باشد می تواند تا بعد از زایمان نیز ادامه یابد.
دکترعباسی با بیان این که معمولا 80 درصد زنان دو تا سه روز بعد از بارداری تا دو هفته بعد، نشانه هایی از افسردگی را تجربه می کنند، این نشانه ها را شامل تغییرات هورمونی، تغییرات خلقی زیاد، گریه، بدخلقی، تحریک پذیری، عصبانیت زودهنگام، مشکل در تغذیه و خواب، کم اشتهایی و یا پر اشتهایی، مشکل در تصمیم گیری، مشکل در مراقبت از نوزاد و اضطراب برشمرد.
وی تاکید کرد: اگر نشانه های افسردگی بعد از زایمان ادامه پیدا کند و یا شدیدتر شود، نیاز به مداخلات جدی تردارد.
دکتر عباسی وجود علائم مذکور را از سه روز تا دو هفته بعد از تولد نوزاد طبیعی دانست و عدم علاقه مادر به چیزهایی که قبلا از آن لذت می برده، خوردن کمتر یا بیشتر از حد معمول، اضطراب تمام طول روز، بروز حملات وحشت زدگی یا اصطلاحا پانیک و تپش قلب شدید را برخی از علایم افسردگی برشمرد.
وی احساس گناه و یا بی ارزشی، تحریک پذیری و آستانه تحمل بسیار پایین، نوسات خلقی بالا ویا گریه کردن های مدام را از دیگر نشانه های افسردگی بعد از زایمان ذکر کرد که اگر بیش از دوهفته طول کشید نیازمند مداخلات جدی پزشکی هستند.
این متخصص روانشناسی بالینی دانشگاه خستگی های شدید و اختلال در خواب و عدم علاقه به نوزاد و مشکلات در تمرکز و از همه بدتر احتمال آسیب زدن به خود، نوزاد و یا دیگران و توهم را از جمله نشانه های بسیار خطرناک افسردگی بعد از زایمان برشمرد که باید هرچه سریعتر برای مداخلات جدی تر به پزشک مراجعه شود.
وی نقش اطرافیان فرد مبتلا را در پیشگیری و درمان به موقع افسردگی بعد از زایمان بسیار مهم عنوان کرد و افزود: در این دوران نقش حمایتی خانواده و اطرافیان می تواند به میزان قابل توجهی، بروز افسردگی بعد از زایمان را در مادر کاهش دهد.
دکتر ایمانه عباسی درمان های دارویی و روان درمانی را از جمله درمان های موثر و اثر بخش در افسردگی بعد از زایمان ذکر کرد.
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.