روزنامه واشینگتن‌پست در گزارشی بحث‌انگیز به دلایل عقب ماندن کاری و اقتصادی زنان در اثر شیوع بیماری همه‌گیر کرونا در یک سال اخیر پرداخته است.
نویسندگان گزارش در این زمینه به بیکار شدن بیش از ۵۴ میلیون زن در سراسر جهان اشاره کرده‌اند- که تنها در اولین سال شیوع همه‌گیری کرونا رخ داده و شکاف‌های جنسیتی موجود در عرصه اشتغال را بیشتر و گسترده‌تر کرده است. واشینگتن‌پست البته به نظر می‌رسد که درباره آینده این شکاف‌های اجتماعی چندان خوش‌بین نیست و عقیده دارد که سال‌ها زمان لازم است تا شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی و البته جنسیتی دوباره کاهش یابند.
گزارش واشینگتن‌پست با اشاره به بیکاری دائمی بسیاری از زنان در سال گذشته آغاز می‌شود: تقریبا می‌توان گفت که بیش از ۹۰ درصد زنانی که در سال ۲۰۲۰ شغل خود را از دست داده‌اند، به طور کامل از عرصه کار خارج شده‌اند. این در حالی است که این درصد در مورد مردان حدود ۷۰ درصد است. یعنی مردان بیکار شده در سال گذشته سی درصد امکان بازگشت به کار را دارند، در حالی که تنها ده درصد از زنان از این فرصت بهره‌مند می‌شوند. اما این اتفاق چگونه رخ می‌دهد؟
داده‌های آماری جهانی می‌تواند سرنخ‌هایی برای حل این مساله ارائه دهد. در حقیقت واشنگتن‌پست با تجزیه و تحلیل داده‌های موجود و با تمرکز بر سه کشور پرو، تایلند و فرانسه که مطالعات موردی آشکاری در این موارد ارائه کرده‌اند، در پی پاسخ به آسیب‌هایی برآمده است که کرونا بر زنان وارد آورده و احتمالا در سال‌های آتی نیز این روند را ادامه خواهد داد.
در این زمینه البته یک سری عوامل و فاکتورهای همیشگی را باید مورد توجه قرار داد. از جمله این که مشارکت کاری در میان مردان و زنان همواره نابرابر بوده و داده‌های ۵۵ کشور مختلف نشان از این دارد که درصد کمتری از زنان در قیاس با مردان شاغل هستند.
همه‌گیری کرونا اما اوضاع را بدتر و بر شکاف‌های موجود در این زمینه افزود. در واقع در کشورهای زیادی که داده‌های در دسترس و شفافی در این زمینه ارائه داده‌اند، این نکته آشکارا مورد اشاره قرار گرفته که در اثر کرونا میزان مشارکت زنان در نیروی کار به طور چشمگیری کاهش یافته است.
موضوع دیگری که نباید نادیده و ناگفته گرفته شود، این است که برخی از کشورها در قیاس با کشورهای دیگر بیشتر تحت تأثیر شیوع همه‌گیری قرار گرفته‌اند. در این زمینه باید به این نکته آماری اشاره کرد که حکایت از این می‌کند که هشت کشور نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹ شاهد کاهش بیش از ۶ درصدی در میزان مشارکت نیروی کار زنان بوده‌اند.
حتی در کشورهایی هم که تأثیر کرونا بر زنان چندان زیاد نبود، لاک‌داون یا همان قرنطینه همه‌گیر باعث شد میلیون‌ها زن شغل خود را از دست بدهند. البته با این توضیح که در چنین کشورهایی بهبود اقتصادی به طور کلی آسان‌تر رخ داده یا خواهد داد.
در این میان این را نیز باید گفت که زنان به طور کلی بیشتر از مردان تحت تاثیر شرایط نامطلوب کاری قرار گرفته و مثلا بدون امنیت شغلی، ساعت کاری منظم یا مزایای شغلی کار می‌کنند.
یکی از کشورهایی که داده‌های قابل مطالعه‌ای در این زمینه دارد، به عنوان مثال پرو است. یکی از کشورهای فقیر آمریکای جنوبی که طبق آمار و داده‌های موجود زنان بیشتر از مردان تحت تاثیر شرایط کرونایی کشور از کار رسمی خارج شده و مثلا به مشاغلی مانند پرستاری و نگهداری از کودکان و بزرگ‌ترها روی آورده‌اند- که درآمد بسیار کمتری نسبت به مشاغل سابق‌شان دارد.
در حقیقت زنان در بسیاری از کشورها به طور گسترده‌ای درگیر مشاغل نامتناسب متعلق به بخش خدمات از جمله هتل‌داری، خرده‌فروشی، خدمات غذایی و… شده‌اند- و در اثر قرنطینه آسیب‌ها و ویرانی‌های بسیاری را تحمل کرده‌اند. شده بودند ، شرکت می کردند. مثلا در تایلند افت ناگهانی صنعت گردشگری و کاهش شمار توریست‌های این کشور زنان زیادی را بیکار کرده و برنامه‌ها و چشم‌اندازهای آینده آنها را تحت‌الشعاع قرار داده است.
در فرانسه شبکه ایمنی اجتماعی نتوانسته از همه زنان محافظت کند؛ اگرچه تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که برنامه‌های رفاه اجتماعی در جلوگیری از بیکاری فزاینده و سقوط اقتصادی اتحادیه اروپا موفق بوده‌اند. برنامه‌هایی که به رغم از دست رفتن شغل بسیاری از زنان، به واسطه اعطای حقوق بیکاری و البته شرکت در برنامه‌هایی مانند آموزش و بازآموزی کار برای زنان بالای ۴۰ سال جلوی سقوط بیشتر زنان را گرفته‌اند.
در کل بر اساس برآوردهای سازمان بین‌المللی کار میزان اشتغال زنان تحت تاثیر کرونا حدود ۵۴ میلیون نفر کاهش یافته است. این یعنی میلیون‌ها کارگر زن یا ۴.۲ درصد از زنان در سراسر جهان شغل خود را در سال ۲۰۲۰ از دست داده‌اند. این در حالی است که تعداد مردانی که در سال ۲۰۲۰ بیکار شده‌اند، در مقایسه با زنان، تنها ۳ درصد بوده است.
سعدیه زاهدی مدیرعامل مجمع جهانی اقتصاد می‌گوید که «بر اساس داده‌های آماری موجود با اتفاقاتی که رخ داده، رسیدن دوباره به برابری حداقل یک نسل طول خواهد کشید. در واقع زنان بسیار بیشتر از مردان کارشان را از دست داده‌اند و این خطر وجود دارد که بعد از بازگشت به اوضاع عادی با شرایط نابرابرتری مواجه شویم».
زنان نه تنها در زمینه از دست دادن شغل سهم بیشتری در قیاس با مردان داشته‌اند، بلکه بر اساس تحقیقات انجام شده ساعات کار بدون حقوق آنها نیز افزایش یافته است، چرا که زنان بیش از مردان فعالیت‌هایی چون مراقبت از کودکان، آموزش در خانه و مراقبت از سالمندان را بر عهده می‌گیرند.
به گفته شر وریک، رئیس واحد راهبردهای اشتغال سازمان بین‌المللی کار «اگرچه تأثیر کامل همه‌گیری کرونا هنوز مشخص نشده است، اما نکته ترسناک در این میان این است که شرایط موجود باعث افزایش شکاف جنسیتی شود». او می‌گوید که «در واقع تحت تاثیر کرونا این هراس وجود دارد که تمام دستاوردهایی که زنان در دهه‌های اخیر به دست آورده‌اند، همه را در یک چشم به‌هم زدن از دست بدهند».
اقتصاد غیررسمی در پرو
در پرو، اقتصاد غیررسمی مهم‌ترین چیزی است که مردم در شرایط کرونایی کشور در آن گرفتار شده‌اند.
پرو شاهد یکی از چشم‌گیرترین آمارهای کاهش اشتغال در جهان در دوران همه‌گیری بوده است. بر اساس داده‌های سازمان بین‌المللی کار این کشور که در اواسط مارس ۲۰۲۰ وارد قرنطینه شدید شده، در پایان ژوئن ۲۰۲۰ یعنی تنها سه ماه بعد از قرنطینه شاهد کاهش ۲۰ درصدی در نرخ مشارکت نیروی کار مردان و البته کاهش ۲۵ درصدی در نرخ مشارکت نیروی کار زنان بوده است.
لیما، پایتخت این کشور نیز ضربات اقتصادی سختی از کرونا خورده است. براساس آماری که در سرشماری پرو مورد اشاره قرار گرفته، ۵۵ درصد از زنان نیروی کار شهر لیما شغل خود را از دست داده‌اند و نکته مهم این که اشتغال زنان در این شهر حتی تا پایان ماه مارس سال جاری نیز به نرخ قبل از همه‌گیری بازنگشته است.
البته بعد از آن افت فاحش اولیه برخی از زنان پرویی توانسته‌اند جایگاه خود را در بازار کار دوباره به دست آورند؛ اما کارشناسان اقتصادی معتقدند که این امر به این دلیل رخ داده است که زنان به عنوان نیروهای کار رسمی به سمت و سوی نیروی کار غیررسمی تغییر موقعیت و مکان داده‌اند- که در این گونه مشاغل دولت نظارت یا حمایتی از کارگران به عمل نمی‌آورد.
کارمن روکا، هماهنگ‌کننده پرویی شبکه تحقیقاتی زنان در مشاغل غیررسمی می‌گوید که «در چنین شرایطی درگیر شدن مردم در اقتصاد غیررسمی محتمل‌ترین اتفاقی است که رخ می‌دهد».
آسیب‌های سقوط توریسم تایلند بر زنان
در کشورهای توریستی مانند تایلند نیز سقوط در زمینه گردشگری یکی از اتفاقاتی است که زنان را از نظر کاری تحت تأثیر قرار داده- و جالب این که میزان این تاثیرپذیری در میان زنان بیشتر از مردان بوده است.
هنگامی که محدودیت‌های سفر ناشی از همه‌گیری کرونا بخش گردشگری تایلند را مورد آسیب‌ها و ضربات شدیدی قرار داد، بیشترین ضرر را در این میان زنان تحمل کردند.
داده‌های سازمان بین‌المللی کار در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰ حکایت از این می‌کند که در این بازه زمانی تعداد کارگران زن شاغل در عرصه توریسم ۳۳۹،۰۰۰ نفر کمتر از مردان است و این در حالی است که پیش از کرونا مردان شاغل در مقایسه با زنان ۵۵۰۰ نفر کمتر بوده‌اند.
بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی کار، ۳۰ درصد از زنان شاغل تایلندی در بخش‌هایی کار می‌کنند که در مقابل تاثیرات اقتصادی آسیب‌پذیر هستند- که در این بین می‌توان به مشاغلی چون خرده‌فروشی، تولید، خدمات اقامتی و غذایی اشاره کرد.
سارا الدر، اقتصاددان ارشد در دفتر منطقه‌ای سازمان بین‌المللی کار در آسیا و اقیانوسیه در این زمینه می‌گوید: «زنانی که توانسته‌اند سر کار بازگردند، بیشترشان نتوانسته‌اند شغلی مشابه با کار قبلی‌شان پیدا کرده و یا دستمزدی به همان اندازه دریافت کنند. این دشواری‌ها احساس اضطراب زیادی به وجود آورده- که می‌توان آن را در هوا احساس کرد».
هزینه‌های اجتماعی فرانسه در خدمت حفظ دستاوردهای زنان
در فرانسه مثل بیشتر کشورهای اروپایی دیگر، اما به نظر می‌رسد که هزینه‌ها و خدمات اجتماعی در خدمت حفظ دستاوردهای زنان عمل می‌کنند.
در این زمینه دولت فرانسه بعد از مواجهه با آسیب‌های اقتصادی همه‌گیری کرونا به سرعت برای تقویت شبکه ایمنی کشور اقدام کرد و در عین حال مزایای بیکاری را افزایش داده و از مشاغل آسیب‌دیده حمایت کرد.
اگر چه به نظر می‌رسد برای سنجش تاثیر برنامه‌های حمایتی دولتی فرانسه هنوز زود است، اما نشانه‌هایی وجود دارند که حکایت از این می‌کنند که محرک‌ها و هزینه‌های اجتماعی به کاهش ضربه در سراسر اتحادیه اروپا کمک کرده‌اند- و این امید بهبود را به وجود آورده است.
برخی از کشورهای اروپایی نیز در این میان شروع به بازگشت به شرایط پیش از کرونا کرده‌اند. بر اساس داده‌های یورواستیت، در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۰ نرخ اشتغال زنان ۲۰ تا ۶۴ ساله در فرانسه و بخش اعظم اتحادیه اروپا به سطح قبل از همه‌گیری بازگشته است.
مارتینا بیسلو، مدیر تحقیقات بنیاد اروپایی «بهبود شرایط زندگی و کار» می‌گوید که با شروع برنامه‌های بازگشت و بهبود اقتصادی، اروپا درس‌های خوبی برای آینده ارائه می‌دهد».
به گفته این مقام اروپایی «هزینه‌ها و خدمات اجتماعی به خوبی می‌توانند در حفظ دستاوردهای زنان در تمام سال‌های اخیر به کار بروند. در این برنامه‌ها و خدمات، برای اطمینان از اینکه در مسیر درست حرکت می‌کنیم، عنصر جنسیت باید بخشی از برنامه باشد».
نقل از شفقنا
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.