اسهال نوعی بیماری شایع است که برای اغلب افراد در طول سال رخ میدهد. بیماری‌ای که طی آن مدفوع به شکل روان یا مایع، دفع می‌شود. این بیماری معمولا بین 2 روز تا یک هفته ادامه دارد و بدون ایجاد مشکلی خاص، برطرف می‌شود. چنانچه وضعیت بیماری پایدار بوده و بیش از یک هفته به طول بینجامد، نیاز به درمان جدی و پزشکی دارد. به اسهال «آنفولانزای روده» یا «آنفولانزای معده» نیز گفته می شود.
بیماری اسهال چیست؟
به گزارش بهداشت نیوز، اسهال نوعی بیماری شایع است که برای اغلب افراد در طول سال رخ میدهد. بیماری‌ای که طی آن مدفوع به شکل روان یا مایع، دفع می‌شود. این بیماری معمولا بین 2 روز تا یک هفته ادامه دارد و بدون ایجاد مشکلی خاص، برطرف می‌شود. چنانچه وضعیت بیماری پایدار بوده و بیش از یک هفته به طول بینجامد، نیاز به درمان جدی و پزشکی دارد. به اسهال «آنفولانزای روده» یا «آنفولانزای معده» نیز گفته می شود.
پیشنهاد مطالعه: با خواص بینظیر قرص کمر آشنا شوید!
دلایل اصلی اسهال و علت های آن
معمولا اسهال به دلیل وجود باکتری، انگل یا ویروس که به درون روده راه پیدا کرده است، اتفاق می افتد. این موجودات مشکل‌زا اغلب از طریق آب یا غذای آلوده وارد بدن می‌شود. ارتباط مستقیم با فردی که دچار اسهال ویروسی است یا استفاده از سرویس بهداشتی مشترک نیز به انتقال بیماری می انجامد.
همچنین علل دیگری همچون:
- سندروم روده تحریک پذیر
- مصرف برخی از داروها
- حساسیت غذایی
- عدم رعایت بهداشت
- استرس
- وبا
- و بیماری های گوارشی نیز می توانند باعث اسهال شدن فرد بشوند.
علاوه بر بیماری های گوارشی وضعیت های بهداشتی دیگری هم هستند که علت مبتلا شدن فرد اسهالند؛ مثل پرکاری تیروئید، عدم تحمل لاکتوز، دیابت، دویدن و برخی از سرطان ها.
اسهال می تواند به به طور کوتاه مدت و آبکی یا به شکل خونی و کوتاه مدت باشد و یا بیش از دو هفته به طول بینجامد که به آن اسهال پایدار می گویند.
علائم اسهال چیست؟
- علائم اسهال شامل:
- حالت تهوع
- استفراغ
- دل درد و دل پیچه
- احساس نیاز مکرر به دفع
- کاهش اختیار دفع
- مدفوع شل
- مدفوع آبکی
- نفخ
و در صورت ادامه دار و جدی بودن شرایط؛
- تب
- از دست دادن وزن
- و وجود خون یا مخاط در مدفوع
پیشنهاد مطالعه: قرص لوپرامید را بیشتر بشناسید!
انواع اسهال
اسمزی: اسهال اسمزی که به دلیل مصرف آدامس یا آبنبات های رژییمی که حاوی سوربیتول هستند، رخ می دهد. این مسئله باعث می شود که آب بدن به درون روده ها کشیده شد و فرد به اسهال مبتلا شود.
ترشحی: اسهال ترشحی بیشتر به خاطر مصرف بعضی از داروها و عفونت روده به وجود می آید که باعث به هم خوردن الکترولیت بدن شده و بدن کنترلش را از میزان آبی که وارد روده می شود، از دست داده و فرد به اسهال مبتلا می شود.
اگزوداتیو: برخی از بیماری های روده ای مانند کولیت باعث اسهال اگزوداتیو می شوند که خون و چرک هم به همراه مدفوع، دفع خواهد شد.
حرکتی: علت این نوع اسهال حرکات روده است. برخی بیماری ها مانند سندروم روده تحریک پذیر یا مشکلات تیروئیدی به بروز این نوع از اسهال منتج می شود. علامت اصلی این نوع اسهال، ناگهانی بودن آن است.
روش های پیشگیری از اسهال
اسهال عفونی، همانطور که اشاره شد، می تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. برای پیشگیری از این نوع انتقال می بایست در قدم اول در رعایت بهداشت، کوشا باشیم. شستن صحیح دست ها و استفاده از سرویس بهداشتی مجزا در صورت وجود یک بیماری مبتلا به اسهال عفونی در خانه می تواند در پیشیگری از اسهال عفونی موثر واقع شود.
آگاهی از عوارض داروهای مصرفی؛ در صورتی که داروهای خاصی مصرف می کنید که از عوارض آن ایجاد اسهال است، خوب است که قبل از مصرف آن، آگاه باشید و از تغذیه مناسب استفاده کرده و با پزشک تان هم مشورت کنید.
نوزادانی که از شیر مادر استفاده می کنند، معمولا کمتر به اسهال مبتلا می شوند اما نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، بیشتر با این بیماری درگیرند. به طور کلی کودکی از شیر مادر تغذیه می کند، بعد از هر بار شیر خوردن، عمل دفع را انجام میدهد و مدفوعش شل است و این نشانه اسهال داشتن نیست. کاهش بیش از حد آب بدن نوزاد خطرناک است. بنابراین از روش های پیشیگری از ابتلای نوزادان به اسهال، تغذیه آنها با شیر مادر، حداقل در شش ماه اول زندگی آنهاست.
پیشنهاد مطالعه: پماد بتامتازون چیست و در چه مواردی تجویز می‌شود؟
برای درمان اسهال چه بخوریم؟
مهمترین نکته که در مورد تغذیه می بایست رعایت کرد، پرهیز از مصرف غذاهای سنگین، فست فود، سرخ کردنی و غذاهای پر ادویه در زمان مبتلا شدن به اسهال است. بهتر است که در این زمان از غذاهای ساده و سبک استفاده شود. بیماری که به اسهال مبتلاست نیاز به غذاهایی دارد که معده بتواند به سرعت آن را هضم کند و به جذب آب مدفوع کمک کند. غذاهایی که بافت نرم دارند، از فیبر کمی برخوردارند و از کمترین ادویه در تهیه آنها استفاده شده است از جمله:
- موز
- برنج سفید
- سیب زمینی آبپز یا پوره سیب زمینی
- مرغ آبپز بدون پوست؛ مرغ آبپز یا بخار پز به پروتئین خوبی است که به سادگی هم هضم می شود. بهتر است که هنگام طبخ این غذا از روغن و یا کره استفاده نکنید.
- نان تست
- فرنی گندم یا نشاسته
- بلوبری؛ بلوبری خواص ضد باکتری داشته و سرشار از آنتی اکسیدان است که می تواند در درمان اسهال خفیف موثر واقع شود اما چنانچه اسهال فرد ناشی از سندروم روده تحریک پذیر است، بهتر است از بلوبری استفاده نکند.
و پروبیوتیک‌ها که «باکتری های خوب» برای فعالیت سالم روده‌ها هستند، مانند آب چغندر، شکلات تلخ، زیتون سبز، خیار شور، ماست.
درمان خانگی اسهال
سرکه سیب: از سرکه سیب به عنوان یک درمان خانگی موثر برای متوقف کردن اسهال می توانید کمک بگیرید. یک قاشق غذاخوردی سرکه‌ی سیب را با یک لیوان آب مخلوط کرده و میل کنید. سرکه سیب به دلیل خاصیت قلیایی خود می تواند عفونت های روده را از بین ببرد.
کره بادام زمینی
کمی کره بادام زمینی را روی نان تست زده و به عنوان صبحانه یا میان وعده میل کنید.
کسی که اسهال دارد چقدر آب باید مصرف کند؟
اسهال به از دست رفتن آب بدن می انجامد. کسی که مدت طولانی دچار اسهال می شود و مایعات کافی مصرف نمی کند، بدنش دچار کم آبی شده و علائم آن را می تواند مشاهده کند. علائمی شامل:
-
تیره شدن رنگ ادرار به همراه بوی زیاد
- احساس سرگیجه و خستگی
- خشکی دهان و لب‌ها
- کاهش ادرار به کمتر از 4 بار در روز
در این حالت فرد در موقعیت خطرناکی قرار دارد و باید به هیدراته کردن بدن خود بپردازد.
از مهمترین نکات در درمان اسهال و پیشگیری از کم آبی بدن، نوشیدن آب فراوان در زمان ابتلا به اسهال است. آب، از کم آبی بدن پیشگیری کرده و سموم بدن را دفع می کند. بیمار می بایست پس از هر بار اجابت مزاج، یک لیوان آب بنوشد.
علاوه بر آب، مصرف مایعاتی نظیر سوپ رقیق، چای کمرنگ بدون قند، آبگوشت مرغ یا گوشت بدون چربی، آب نارگیل و آب الکترولیت دار جهت تأمین مواد معدنی و الکترولیت های بدن، بسیار مفید است. جهت تأمین الکترولیت بدن و تهیه‌ی آب الکترولیت‌دار، یک فنجان آب، یک قاشق غذا خوری آبلیمو، یک چهارم قاشق چای خوری نمک دریا، یک تا دو قاشق غذا خوری عسل خام و یک تکه زنجبیل تازه را با هم مخلوط کرده و میل نمایید.
پیشنهاد مطالعه: قرص ترانکوپین چیست و در چه مواردی تجویز می‌شود؟
غذاهایی که نباید موقع اسهال بخوریم؟
بیماری اسهال، مستقیما به نوع غذایی که دریافت میکنیم، مرتبط است. برخی خوراکی ها دستگاه گوارش را تحریک کرده و اسهال را تشدید می کنند که باید از مصرف آنها پرهیز کرد.
غذاهایی چون:
- غذاهای چرب و سرخ کردنی: آبگوشت‌های چرب، فست فودهای سرخ کردنی مثل همبرگر که چربی زیادی دارند، دستگاه گوارش را تحریک میکنند. پروتئین های مورد نیاز بدن را در زمان ابتلا به اسهال می بایست به شکل آبپز یا بخارپز، دریافت کرد.
- لبنیات (بستنی، کره، شیر): بیماری که به اسهال مبتلاست، خاصه اگر اسهالش به دلیل بیماری «عدم تحمل لاکتوز» باشد، می بایست از لبنیات بپرهیزد. زیرا که قند موجود در لبنیات از نوع لاکتوز است. تنها ماده لبنی مجاز برای مصرف در زمان ابتلا به اسهال، ماست پروبیوتیک است. از بقیه مواد لبنی بپرهیزید.
- نوشابه های گاز دار؛ این نوشابه ها که اغلب سرشار از قند هستند به از دست رفتن آب بدن می انجامند. همچنین از خوردن نوشیدنی های الکی و نوشیدنی های کافئین دار همچون قهوه و چای بپرهیزید.
- شکر و شیرین‌کننده‌های مصنوعی: خوراکی‌های شیرین، خاصه آنها که در تهیه شان از شکر یا شیرین کننده مصنوعی استفاده شده است باعث می شوند که روده آب بیشتری تولید کند و اسهال تشدید شود.
- حبوبات و غذاهای نفاخ: یکی از علائم اسهال، نفخ و دل پیچه و دل درد است. بنابراین از مصرف خوراکی های نفاخ نظیر حبوبات و کلم بپرهیزید.
- غذاهای پرادویه یا آنهایی که به اسپایسی معروفند، برای افراد مبتلا به اسهال مضرند.
چه زمانی برای درمان اسهال باید به پزشک مراجعه کنیم؟
همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، اسهال در شرایط طبیعی بین 2روز تا یک هفته بهبود پیدا کرده و در صورت کنترل تغذیه و مصرف مایعات کافی، مشکلی ایجاد نمی کند. اما در صورتی که علائم زیر را مشاهده کردید، وضعیت خطرناک است و باید سریع به پزشک مراجعه کنید:
- مشاهده خون در مدفوع
- مدفوع تیره رنگ (سیاه) و قیری
- تب بالا که بیش از یک روز به طول بینجامد
- ادامه اسهال بیش از دو روز با کیفیت اولیه
- استفراغ
- درد شدید در پایین کمر
- تپش قلب
- سردرد
- گیجی و بی قراری
برای درمان اسهال می بایست به متخصص داخلی رجوع کنید و در صورت مشاهده‌ی علائم خطرناکی که در بالا به آنها اشاره شد، نزد پزشک متخصص گوارش بروید.
گردآوری و تدوین: بهداشت نیوز
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.