معرفی انواع قرص‌های ضد بارداری + عوارض و نحوه مصرف

قرص ضد بارداری چیست؟
به گزارش بهداشت نیوز، بخشی از نگرانی زوج‌های جوان، بارداری ناخواسته است. قرص‌های ضدبارداری که به همین منظور ساخته شده‌اند، نوعی دارو هستند که برای پیشگیری از بارداری مصرف می‌شوند. مصرف این قرص‌ها که جامعه انسانی را با تغییرات بنیادین زیادی روبه‌رو کرد، پرکاربردترین روش برای پیشگیری از بارداری در کل جهان به‌حساب می‌آیند. این روش پیشگیری به دلیل سهولت در استفاده و دسترسی و همچنین به دلیل قیمت ارزان، پرمصرف‌تر از بقیه روش‌هاست. کارکرد قرص‌های ضدبارداری در درجه بسیار خوب، ارزش‌گذاری شده است و از هر 100 مصرف‌کننده تنها 9 نفر ممکن است ناخواسته باردار شوند. 

نحوه عملکرد قرص‌های ضدبارداری  
قرص ضدبارداری، یک داروی هورمونی است یعنی از طریق دست‌کاری هورمون‌هاست که اثرگذاری‌اش را شروع می‌کند. استروژن و پروژسترون دو هورمونی هستند که در ساخت این قرص‌ها استفاده می‌شوند. هورمون پروژسترون، هنگام ورود اسپرم به تخمک کارش را شروع کرده و مانع ورود آن می‌شود؛ بنابراین این قرص‌ها از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کنند. اتفاق دیگری که با مصرف این قرص‌ها در بدن زنان می‌افتد، ضخیم شدن مخاط دهانه رحم است. این مخاط که به اسپرم کمک می‌کند تا به رحم منتقل شده و منجر به بارداری شود، به کمک مصرف قرص‌های ضدبارداری ضخیم شده و جلوی ورود اسپرم به رحم را می‌گیرند. 
راهکار سوم، نازک شدن دیواره رحم است که در نتیجة مصرف چند ماهة قرص‌های ضدبارداری اتفاق می‌افتد. نازک شدن دیواره رحم، باعث می‌شود که تخمک بارور شده نتواند خودش را به دیواره رحم بچسباند و همین امر جلو رشدش را می‌گیرد. 

چند دسته قرص ضدبارداری وجود دارد؟
 قرص‌های ضدبارداری به سه دسته تک‌فاز، دو فاز و سه‌فاز تقسیم‌بندی می‌شوند. 
قرص‌های تک‌فاز: میزان هورمون استروژن و پروژسترون بدن توسط قرص‌های ضدبارداری تک‌فاز به یک میزان تأمین می‌شود. این قرص‌ها که فراوانی زیادی هم دارند، طی یک ماه مصرف شده و پس از پایان دوره و با قطع مصرف قرص، عادت ماهانه آغاز می‌شود. 
قرص دو فاز: طول دوره مصرف این قرص‌ها 21 روز است. در نیمه اول مصرف، نسبت تأمین پروژسترون به استروژن کمتر است که باعث می‌شود دهانه رحم ضخیم شود. در ادامه، نسبت برعکس شده و پروژسترون نسبت به استروژن بالا رفته و باعث شروع دوره قاعدگی و ریزش دیواره رحم می‌شود. 
قرص‌های چند فاز: این دسته از قرص‌های ضدبارداری هم در طی یک ماه مصرف می‌شوند و مقادیر مختلفی از هورمون‌ها را در بدن تولید می‌کنند. از نظر میزان اثرگذاری، تفاوتی میان قرص‌های مختلف یک فاز، دو فاز و چند فاز وجود ندارد. 
نوع دیگری از قرص‌های ضدبارداری هم وجود دارند که به قرص‌های «سیکل‌گسترده» معروف‌اند. این قرص‌ها، در طولانی‌مدت و طی 13 هفته مصرف می‌شوند. به همین دلیل است که فرد در طی یک سال فقط سه الی چهار بار، عادت ماهانه را تجربه خواهد کرد. 

نحوة مصرف قرص ضدبارداری 
قرص‌های مختلفی که در بالا به انواع آنها اشاره شد، در بسته‌های 21، 24 یا 28 تایی ارائه می‌شوند که این اعداد، نشان‌دهنده تعداد روزهایی است که باید قرص را مصرف کنید. دوره‌های طولانی‌تری برای مصرف قرص‌های ضدبارداری سیکل‌گسترده هم وجود دارد که 91 روزه است. قرص‌های پروژستین را باید هر روز و رأس ساعت مشخص مصرف کنید، بااین‌حال تا سه ساعت اختلاف زمان هم مشکلی ایجاد نمی‌کند و در این صورت بیشترین تأثیر را خواهد داشت. قرص‌های ترکیبی ضدبارداری را هم باید هر روز و سر ساعت مشخص مصرف کنید تا میزان اثرگذاری‌اش بالا برود اما در مقایسه با قرص‌های پروژستین، کمی منعطف‌تر است و تا 12 ساعت اختلاف در ساعت مصرف هم نقشی در اثرگذاری‌اش ندارد. بعضی از داروها، اثر قرص‌های ضدبارداری را کم می‌کنند که بهتر است در این مورد با پزشکتان مشورت کنید. همچنین اگر بعد از مصرف قرص‌های ضدبارداری، دچار اسهال و استفراغ شدید، باید پزشک را در جریان بگذارید چون به‌هرحال این مسئله باعث ازدست‌رفتن قرص از درون بدن می‌شود. 
همچنین بهتر است که قرص‌های ضدبارداری را بعد از شام خوردن و قبل از خوابیدن مصرف کنید. 
قرص‌های ضدبارداری در جلوگیری از بارداری چقدر مؤثرند؟
در صورتی که قرص‌های ضدبارداری سروقت و درست مصرف شوند تا 99 درصد می‌توانند اثرگذار باشند و درصد خطای آنها فقط 9 درصد است. یعنی از هر صد زنی که این قرص‌ها را مصرف می‌کند، 9 نفر امکان بارداری ناخواسته دارند.

عوارض مصرف قرص ضدبارداری 
قرص‌های ضدبارداری هم، همانند دیگر داروها ممکن است با عوارضی همراه باشند. البته این عوارض در تمام زنان یکسان نیست و واکنش بدن آنها، به این قرص‌ها می‌تواند متفاوت باشد. اما به‌طورکلی ممکن است با چنین عوارضی روبه‌رو شوید: 
حالت تهوع، اسهال و استفراغ 
معده درد و دردهای شکمی 
خونریزی و لکه بینی در خارج از سیکل عادت ماهانه
تغییرات خلقی مثل عصبانیت، پرخاشگری، افسردگی و ...  
دردناک شدن سینه‌ها 
سردرد 
تمامی این عوارض در یک فرد بروز نمی‌کند. هستند کسانی که حتی با یکی از آنها هم روبه‌رو نخواهند شد. اما کسانی که تجربة عوارض مصرف قرص‌های ضدبارداری را از سر گذرانده‌اند می‌دانند که پس از گذشت چند ماه، بدن به آنها عادت کرده و عوارضشان، فروکش می‌کند. 
اما عوارض جدی این قرص‌ها که معمولاً برای زنان بالای 35 سال، سیگاری‌ها، کسانی که سابقه سرطان سینه و اندرومتریوز دارند، احتمال به‌روزشان بیشتر است، عبارت‌اند از: لخته شدن خون، حمله قلبی و سکته. 
خطر لخته شدن خون در افرادی که اضافه‌وزن و فشارخون دارند و یا مدت طولانی در بستر بوده‌اند، بیشتر است. 

قرص‌های ضدبارداری موجود در ایران 
12    قرص ضدبارداری در بازار ایران موجود است که شامل سه دسته می‌شود: 
الف. قرص‌هایی که از ترکیب پروژستین و استروژن ساخته شده‌اند و به قرص‌های ترکیبی معروف‌اند
ب. قرص شیردهی 
ج. قرص اورژانسی که فقط یک یا دو بار در سال می‌توانید از آنها استفاده کنید. 
1.    قرص ال دی (LD) یک بسته قرص ال دی، شامل 21 عدد قرص است که طبق آنچه در بالا هم اشاره شد طی 21 روز و در ساعت مشخصی مصرف می‌شود. شروع مصرف قرص‌ها از روز سوم تا پنجم قاعدگی است. بعد از تمام شدن 21 عدد قرص، 7 روز صبر کنید و از روز هشتم، بسته بعدی را شروع کنید. 
2.    قرص اچ دی (HD) قرص اچ دی از نظر ترکیباتش با قرص ال دی تفاوتی ندارد، فقط دوز مصرف شده در آنها متفاوت است و اچ دی دوبرابر ال دی دوز مصرفی‌اش است. قرص اچ دی هم دوره 21 روزة مصرف دارد و نحوة مصرفش همانند قرص ال دی است. 
قرص ال دی و اچ دی را بهتر است بعد از شام و به‌صورت پیوسته مصرف کنید. درصورتی‌که به‌صورت دلبخواهی به مصرف قرص بپردازید نباید توقع اثرگذاری از آن را داشته باشید. درصورتی‌که با مصرف این قرص‌ها دچار حالت تهوع شدید می‌توانید از ویتامین B6 استفاده کنید. همچنین کسانی که دچار فشارخون، اختلالات خونی، چربی خون و سردردهای میگرنی هستند نباید از این قرص‌ها استفاده کنند. 
3.    قرص یاسمین: این قرص شامل دروسپیرنون و استینیل استرادیول است. بستة 28 تایی دارد که 21 عدد قرص فعال و 7 عدد قرص غیرفعال یا بی‌اثر در آن قرار دارد. این قرص از بارداری پیشگیری نمی‌کند اما در جایگزینی استروژن مؤثر است. 
4.    قرص یاز: یاز دارای بستة 21 عددی است و باید بدون وقفه مصرف شود. قرص‌های سفیدی که در بسته‌های یاز می‌بینید، غیرفعال و بی‌اثرند. 
5.    قرص روکین: این قرص‌های ضدبارداری هم، 21 عددی هستند و از شب اول دوره قاعدگی باید مصرف شوند و پس از اتمام و برای شروع بسته دوم باید 7 روز صبر کنید. 
6.    قرص کنتراسمین: این قرص هم 21 عددی است و مشابه قرص روکین مصرف می‌شود. 
7.    قرص دروسپیل: دروسپیل هم با ترکیباتی شبیه به روکین، روش مصرف مشابهی را دارد.
قرص‌های یاز، یاسمین، روکین، کنتراسمین و دروسپیل در درمان آکنه و اختلال پیش قاعدگی یا همان پی ام اس هم مؤثرند. همچنین این قرص‌ها با داروهای استامینوفن، آنتی‌بیوتیک، اسید اسکوربیک، داروهای ضد صرع، زیفامپین و آتروواستاتین تداخل دارد. 
8.    مارولون: دزوسپتیو که با نام تجاری مارولون به فروش می‌رسد، دارای بستة 21 عددی است که باید از روز پنجم قاعدگی مصرف آن را شروع کرده و تا 21 روز بعد ادامه داد، پس از اتمام بسته، 7 روز فاصله ایجاد کرده و بسته بعدی را شروع کنید. 
9.    بلارا: این قرص ضدبارداری هم شبیه هم‌خانواده‌هایش 21 عددی است اما باید از روز اول سیکل قاعدگی مصرف آن را شروع کرد. 
10.    چاریوا: قرص چاریوا هم همانند بلاراست و نحوه استفاده مشابهی دارد. 
11.    تری فازیک: این قرص ضدبارداری هم 21 روزه است و باید از روز اول قاعدگی مصرف آن را شروع کنید. اثر پیشگیری این قرص یک هفته بعد از مصرف شروع می‌شود. 
12.    قرص دیان یا سیپروترون کامپاند: این قرص هم 21 روزه است و باید مصرف آن را از روز پنجم قاعدگی شروع کرده و تا 21 روز بعد ادامه دهید، سپس یک هفته مصرف را قطع کرده و بعد از آن مصرف بسته دوم را آغاز کنید. 

مصرف قرص ضدبارداری در دوره شیردهی 
قرص‌های ضدبارداری، شیر مادر را کاهش می‌دهند و در نتیجه نوزاد دچار سوءتغذیه و کم‌وزنی می‌شود؛ بنابراین بهتر است که در این دوران، روش دیگری را جایگزین قرص‌های ضدبارداری کنید. 
نحوه ی نگهداری از قرص‌های ضدبارداری 
قرص‌های ضدبارداری را را چون خوراکی‌اند باید در دمایی بین 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد و در محیط خشک نگهداری کنید. 
 چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید: 
سردرد شدید، معده درد و دردهای دیگر شکمی، کاهش بینایی، تنگی نفس، تورم یا قرمزی در ساق پا علائمی هستند که باید پزشک را در جریان وقوعشان قرار دهید. 

گردآوری و تدوین: بهداشت نیوز