به نظر نمی‌رسد که اروپایی‌ها به سمت جبهه آمریکا متمایل شوند اما همزمان نمی‌توان متصور شد که اینستکس نیز کاری از پیش ببرد.
عبدالرضا فرجی‌راد/ کارشناس مسائل اروپا
اگر بخواهیم یک ارزیابی نسبت به سیاست کشورهای اروپایی در قبال ایران داشته باشیم، می‌توان گفت سیاست این کشورها در قبال برجام تقریبا به یکدیگر نزدیک است و هیچ‌کدام از این کشورها شامل انگلیس، فرانسه، آلمان و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا مایل نیستند که توافق هسته‌ای برهم بخورد و ایران از برجام خارج شود.
اما وقتی به تنش‌های اخیر می‌رسیم سیاست کشورهای اروپایی متفاوت است؛ در این رابطه انگلیس تلاش دارد که خود را به سیاست‌های آمریکا نزدیک کند. پیش از این نیز سیاست لندن در قبال دیگر کشورها نیز به همین صورت بوده است. یعنی تا پای درگیری و تشدید تنش بوجود می‌آید انگلیس خود را همراه با آمریکا نشان می‌دهد. در قضیه حمله به افغانستان، انگلیس جزء اولین کشورهایی بود که برای حمله به این کشور در کنار آمریکا قرار گرفت. در رابطه با عراق نیز انگلیس سریعا موافقت خود را اعلام کرد.
طی چند هفته اخیر که تنش‌ها بین تهران و واشنگتن بالا گرفته نیز شاهد هستیم که انگلیس به نحوی ضمن تایید برجام اینگونه رفتار می‌کند که اگر مشکلی بین ایران و آمریکا ایجاد شود طبیعتا به آمریکا کمک خواهد کرد و در جبهه آمریکا قرار خواهد گرفت.
بهانه انگلیس برای این اعلام چنین موضع گیری آن است که آنها سرمایه‌گذاری‌های متعددی در منطقه انجام داده‌اند که برای حفظ آنها باید وارد جنگ شوند. اما اگر از آنها سوال شود که در صورت وقوع درگیری نظامی، چرا برای حفظ این سرمایه‌گذاری‌ها باید با ایران وارد جنگ شوند و در کنار کشوری قرار بگیرند که خود مبتکر جنگ بوده و از برجام خارج شده، حتما پاسخی نخواهند داشت.
در رابطه با کشورهای دیگر مانند فرانسه و آلمان نیز باید توجه داشت که فرانسوی‌ها در قضیه تنش‌های اخیر بین ایران و آمریکا تقریبا سیاست‌های گذشته خود را دنبال کردند. یعنی به همان صورت که با ملاحظاتی از برجام حمایت می‌کردند(همواره بحث مذاکرات موشکی را در صحبت‌هایشان مطرح می‌کنند) درخصوص درگیری بین ایران و آمریکا خیلی محتاطانه موضع‌گیری کرده و تلاش دارند که به نحوی روی این آتش خاکستر بریزند. شاید بتوان گفت در بین قدرت‌های اروپایی، آلمان بهترین مواضع را در رابطه با تنش‌های اخیر داشتند و در همان روزهای نخستین تشدید تنش‌ها بین تهران و واشنگتن و به‌ویژه زمانی که ایران کاهش تعهدات برجامی‌اش را اعلام و به طرف اروپایی دو ماه برای برداشتن قدم بعدی فرصت داد، آلمان اعلام کردند که مقصر این وضعیت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا است که با خروج خود از برجام تلاش کرد تا این مشکلات را ایجاد کند.
بعد از افزایش تنش‌ها نیز آلمان تلاش کرد که اوضاع را آرام کند و حتی اعلام کردند که مدیرکل سیاسی خود را به تهران خواهند فرستاد. در خبرها این طور نقل شد که آلمان برای فرستادن مدیرکل به تهران از آمریکا اجازه نخواهد گرفت.
در مجموع می‌توان گفت که سیاست‌های انگلیس در این تنش‌ها علیرغم آنکه اعلام می‌کنند به برجام متعهد هستند به آمریکا نزدیک‌تر شده است، سیاست فرانسه تغییری نکرده و آلمان تاحدودی از آمریکا دور شده است. سایر کشورهای اروپایی به ویژه اروپای شرقی نیز در این زمینه سکوت کرده و اظهارنظر خاصی انجام نداده‌اند. درواقع مسئله ایران برای اغلب این کشورها اهمیت چندانی ندارد و این در حالی است که رهبران بسیاری از این کشورها سیاست‌های راستگرایانه ترامپ به ویژه در اروپای شرقی را تایید می‌کنند و طبیعتا به خاطر همین موضوع باوجودیکه می‌دانند واشنگتن مقصر است موضع‌گیری خاصی اتخاذ نخواهند کرد.
در خصوص سناریوهای احتمالی در روابط ایران و کشورهای اروپایی با در نظر گرفتن سنگ‌اندازی‌های آمریکا به نظر نمی‌رسد که این کشورها به سمت جبهه آمریکا متمایل شوند اما همزمان نمی‌توان متصور شد که اینستکس نیز کاری از پیش ببرد. اروپایی‌ها به طور مرتب اعلام می‌کنند که شدیدا تحت فشار هستند و حتی توهین‌هایی را از طرف آمریکایی‌ها متحمل شده‌اند. لذا اکنون به نظر می‌رسد آمادگی آن را ندارند که از خودشان یک از خودگذشتگی نشان دهند. در این میان هرچند اروپا تحت فشار و توهین‌های آمریکا قرار گرفته اما به هر حال آنها یک قرارداد مهم امنیتی را امضا کرده‌اند که باید برای حفظ آن تلاش کنند. این تلاش نیز باید با همراهی چین و روسیه باشد تا بتوانند یک راهکاری پیدا کنند. اروپایی‌ها می‌توانند با استفاده از فرصت دوماهه و با ابتکارات جدید و همفکری با طرف ایرانی، روسی، چینی و حتی هندی اقداماتی انجام دهند. درواقع لزومی ندارد آنها حتی به صورت مستقیم با ایران وارد همکاری شوند تا درگیر فشارهای آمریکا شوند بلکه می‌توانند از ابتکاراتی بهره ببرند که این ابتکارات نیز نیاز به همفکری با ایران و دیگر کشورهای عضو برجام دارد تا بتوانند بخشی از تحریم‌ها را دور بزنند.
نقل از شورای راهبردی روابط خارجی
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.