با شروع فصل بازگشایی مدارس بسیاری از خانواده ها که فرزندانشان برای اولین بار به مدرسه می روند، با مساله وجود ترس از مدرسه در کودکانشان مواجه هستند. ترس از مدرسه یکی از اختلال های روانی شایع در دوران مدرسه است که در کودکان دبستانی بیشتر دیده می شود. بسیاری از کودکان هنگام جدا شدن از والدین ناراحت می شوند، به ویژه در خانواده هایی که حمایت افراطی از کودک انجام می شود. حمایت افراطی این پیام را به کودک می دهد؛ «محیط خطرناک است و تو ناتوانی!»
به گزارش بهداشت نیوز: برخی کودکان هنگام جدا شدن از مادر اضطراب بسیار شدیدی پیدا می کنند. گاهی کودک در خانه هم مانند سایه مادرش را دنبال می کند تا به این وسیله بر اضطراب خود غلبه کند. چنین کودکانی به جدا شدن از مادر و خانه، تمایلی نشان نمی دهند چون به شدت به مادر وابسته اند.
«اضطراب جدایی» به شکل های گوناگون مانند بی اشتهایی، دردهای شکمی، حالت تهوع، مشکلات خواب، سردرد و کابوس های شبانه خود را نشان می دهد. در صورت بروز علایم اضطراب جدایی در نوجوانان، باید بررسی و درمان جدی تر باشد زیرا در برخی موارد علایم اولیه افسردگی نوجوانان همین اضطراب جدایی است.
اصطلاح «هراس از مدرسه» اصطلاحی جامع و فراگیر است. ریشه بیشتر این حالت همان ترس از ترک خانه است و اگر کودک را وادار به مدرسه رفتن کنیم، اضطراب او به هراس تبدیل می شود. در واقع مدرسه نماینده دنیای خارج و نوعی واقعیت است که با واقعیتی که کودک در خانه تجربه کرده متفاوت است. کودکان مدرسه هراس نمی توانند مواجهه با این واقعیت را تحمل کنند. خودداری از رفتن به مدرسه طیفی دارد که یک سر آن گاهی مدرسه رفتن است و سر دیگر آن به زور مدرسه رفتن یا برای همیشه مدرسه نرفتن. این امتناع میان دختران و پسران به یک اندازه رایج است و عمدتا بین سنین ۵ تا ۱۱ سالگی ظاهر می شود.
ترس های مفرط و غیرمعقول از مدرسه معمولا برای اولین بار در دوره پیش دبستانی، کودکستان یا کلاس اول نمایان می شوند و در کلاس دوم به اوج خود می رسند، با این حال خودداری از رفتن به مدرسه می تواند در هر سنی رخ دهد و معمولا هم پس از یک دوره ماندن در خانه که طی آن کودک بیش از حد معمول نزد پدریا مادر خود بوده، ظاهر می شود.
واقعیت این است که درمان کودک مدرسه هراس بسیار با اهمیت است و والدین نباید نسبت به آن بی تفاوت باشند چرا که مدرسه نرفتن تاثیرات بدی بر کودک و خانواده می گذارد. برای مثال موجب اختلافات خانوادگی و به هم ریختن خانواده می شود، مشکلات تحصیلی ایجاد می کند، تعاملات اجتماعی کودک را کم می کند و زمینه ساز بزهکاری، اضطراب و افسردگی می شود و عواقب اقتصادی دارد.
علل مدرسههراسی
اکراه و امتناع از رفتن به مدرسه می تواند به دلایل مختلف باشد. در مواردی هم ترس کودک شدید و غیرمنطقی است و تصور می کند در جمع ارزیابی می شود یا خجالت می کشد زیرا مجبور است در کلاس درس جواب دهد. مراسم صبحگاهی در برخی کودکان مبتلا به مدرسه هراسی، استرس زاست و اغلب این کودکان دچار هراس از مکان های بسته هستند. شاید به همین دلیل برای برخی از این کودکان لازم باشد که هر وقت احساس ضعف و سستی می کنند بتوانند کلاس را ترک کنند.
اضطراب جدایی، عاملی اساسی در مدرسههراسی کودکان
- مرحله اضطراب ناشی از جدایی
- مرحله امتناع از مدرسه رفتن
- مرحله آشفتگی مرضی درونی
- مرحله احساس درد، تهوع و به هم خوردگی دل که البته اساس آن اختلال اضطراب جدایی است
در کودکان بزرگتر شکایت های جسمانی خاص یا اظهار ناراحتی عمومی در مدرسه متداول است و معمولا باعث می شود کودک به خانه بازگردانده شود. کودکان مبتلا هنگام جدایی از والدین خود بی تاب شده و به هر عذر و بهانه ای متوسل می شوند تا دوباره پیش پدر و مادرشان برگردند. عملکرد تحصیلی این گروه از کودکان به دلیل درخواست های مکرر برای خارج شدن از کلاس درس، نگرانی شان نسبت به جدایی از والدین و غیبت های مکرر از مدرسه پایین است. درواقع می توان گفت با توجه به اینکه اضطراب جدایی در 9 تا 18 ماهگی بهنجار است، اختلال اضطراب جدایی به این دلیل ایجاد می شود که کودک نتوانسته این مرحله رشدی را با موفقیت پشت سر بگذارد یا بر اثر استرس، به مراحل قبلی رشد برگشته است.
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد اختلال اضطراب جدایی می تواند پیش درآمدی برای اختلال وحشت زدگی یا هراس از مکان های باز در بزرگسالی باشد. بالا بودن شیوع اختلال اضطراب جدایی بین فرزندان مادرانی است که اختلال اضطرابی و افسردگی دارند و شیوع آن بین خواهر و برادرهای کودکان دچار اختلال اضطراب جدایی بالاست.
همچنین محققان دریافته اند کودکان مبتلا به این اختلال به شدت در معرض خطر ابتلا به هراس اجتماعی هستند که در آن وضعیت های اجتماعی -معاشرت با غریبه ها، قرار گرفتن در موقعیت هایی که انسان را دستپاچه می کنند و...- اضطراب زا می شوند. چنین به نظر می رسد پسرانی که مادرشان بیمار است در برابر این اختلال آسیب پذیرتر از دیگران هستند. ظاهرا آنها به گونه ای غیرعادی به مادرانشان متکی اند و بیش از اندازه نگران حال آنها هستند. در بسیاری موارد این کودکان، مستعد پاره ای ناراحتی های عاطفی هستند و هراس از مدرسه تنها یکی از اشکال متعددی است که حالت رکود و شکست را منعکس می کند. می توان گفت نشانه یا عارضه هراس از مدرسه گرچه فقط یکی از شیوه های بروز درد است، گاهی به اختلال رابطه میان یکی از والدین و کودک اشاره دارد.
ویژگیهای کودکانی که از مدرسه میهراسند
برخی کودکان مادری از تیپ سلطه جو دارند که سعی داشته کودک را در انحصار خود داشته باشد یا فرزند مادری که اضطراب دارد. احتمالا والدینشان از آن گروه افرادی بوده اند که سعی داشته اند فرزندشان هرگز از خانه خارج نشود. اغلب این بچه ها ترسو و خجالتی هستند. بیشتر اوقات تصور نادرستی از توانایی های خود، به ویژه در مقایسه با دیگر بچه ها دارند. برخی از آنها در مدرسه و گاهی درخانه احساس تنهایی می کنند. راهحل هراس از مدرسه برای اینکه ترس فرزندمان را از درس و مدرسه از بین ببریم، می توانیم از روشهای زیر کمک بگیریم:
برخورد مناسب با کودک در منزل
معرفی تجربه جدیدی به نام مدرسه رفتن
وقتی کودک در مدرسه است
عوامل ناراحت کننده مانند تنبیه و توبیخ در مدرسه را باید از بین برد. کودک نباید به علت گریه کردن تمسخر شود و مربیان مدرسه نباید او را به علت گریه کردن به خانه بفرستند. حتی اگر کودک سردرد و سایر علایم اضطراب را نشان داد، باید به مدرسه برود زیرا علایم به تدریج فروکش خواهد کرد. اگر اجازه دهید فرزندتان در منزل بماند به احتمال قوی علایمش تثبیت خواهند شد اما لازم است مدیر و معلم را در جریان وضعیت او قرار دهید چون این کودکان به توجه خاص نیاز دارند.
داشتن مهارت ارتباطی مناسب و دوست یابی باعث کسب تجربه های مثبت کودک می شود. با دادن مسوولیت اجتماعی به کودک کمک کنید بتواند بهتر ارتباط برقرار کرده و نیازهایش را بیان کند. داشتن مسوولیتی در کلاس درس حضور او را در مدرسه هدفمند خواهد کرد.
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.