کد خبر: 70968
تاریخ انتشار: دوشنبه 28 خرداد 1397 - 11:13
کاهش بارندگی، استفاده بی رویه از منابع زیر زمینی، چرای بیش از اندازه و عواملی از این دست سبب بروز پدیده بیابان زایی در بخشی از اراضی همدان شده است.
به گزارش بهداشت نیوز: تنش های آبی چند سال اخیر و به دنبال آن کاهش سطح آب های زیر زمینی منجر به تبدیل شدن زمین های آبی به دیم و مزارع به مرتع شده است.
مراتع هم به علت کمبود آب روز به روز فقیرتر و تبدیل به بیابان شدند و این بیابان ها هم اینک به کانون داخلی برای گرد و غبار تبدیل شده اند.
بیشتر افراد همدان را به عنوان استانی سرسبز، خوش آب و هوا، کوهستانی با زمستانی پر برف می شناسند بنابراین شنیدن اینکه همدان با پدیده بیابانی شدن مواجه است برای بسیاری از افراد قابل قبول نبوده و نیست؛ اما این حقیقت تلخ را نمی توان انکار کرد.
قرار گرفتن همدان در جمع استان های درگیر با تنش آبی و دست و پنجه نرم کردن این استان با پدیده کم آبی موجب ضعف پوشش گیاهی و فقر خاک و در ادامه زایش بیابان در بخشی از مناطق این استان شد.
البته نمی توان نقش عوامل انسانی را در تشدید این پدیده نامبارک نادیده گرفت؛ چرا که حفر پی در پی چاه های غیر مجاز، تخریب زمین برای دستیابی به محصول بیشتر از دیگر عوامل به وجود آمدن بیابان در استان کوهستانی همدان است.
با این وجود با توجه به ارزش زمین و ضرورت حفظ آن باید برای حفظ خاک برای آیندگان تدبیری ویژه ای اندیشید و بخشی از اعتبارات را به این سمت هدایت کرد.
البته بیابان زدایی مساله ای جهانی است و تنها به مناطق جغرافیایی خاص محدود نمی‌شود و در عین حال ایران فعالانه با کشورهای متاثر از این فرآیند همکاری دارد.
نامگذاری روزی برای 'مبارزه با بیابان زایی'، بیابانی که ما انسان‌ها بی‌رحمانه و نادانسته در شکل گیری آن سهیم بودیم، یادآور بی‌توجهی بشر به زیستگاه خودش است چراکه با سهل انگاری و زیاده خواهی بشر خسارت های جبران ناپذیری بر پیکر سرزمین وارد شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان در این باره گفت: بیابان زمانی به سراغ ما می‌آید که استفاده درست از سرزمین نداشته باشیم.
اسفندیار خزایی افزود: بیابان، بعد از تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین سومین چالش مهم جامعه جهانی در این قرن محسوب می‌شود.
وی اظهارداشت: پدیده بیابان‌زایی به عنوان یکی از مهمترین و بارزترین وجوه تخریب منابع طبیعی در جهان مطرح است و در چند دهه گذشته اقدامات و تلاش های فراوانی برای مقابله و تعدیل این پدیده انجام شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان ادامه داد: شناخت فرآیندهای بیابان‌زایی و عوامل به وجود آورنده و تشدیدکننده آن همچنین آگاهی از شدت و ضعف این فرآیند امری مهم و ضروری است که باید مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
خزائی تاکید کرد: بیابان زایی باعث تغییرات اساسی در یک اکوسیستم می‌شود و این فرایند بر اثر افزایش فشار انسان بر اکوسیستم‌های حساس ایجاد شده و باعث کاهش بازدهی تولید و عدم برگشت پذیری آن می‌شود.
وی چرای مفرط دام در مراتع، بوته کنی، آبیاری غلط ، استفاده نکردن بهینه از قابلیت زمین، تبدیل بی‌رویه اراضی مرتعی به اراضی دیم کم بازده، رعایت نکردن اصول علمی در شخم زمین، کشت فشرده و نامناسب در زمین‌های کشاورزی، تغییرات آب و هوایی، افزایش جمعیت و نیاز انسان ها به مواد غذایی بیشتر را از عوامل تشدید کننده پدیده بیابانی شدن دانست.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: انسان می‌تواند با شناخت این عوامل و جلوگیری از گسترش آنها، پدیده بیابان‌زایی را کنترل کند.
خزائی اظهار داشت: با وجود اینکه عوامل زیست محیطی، تغییرات آب و هوایی و کمبود بارش کافی نقش بسزایی در فرسایش زمین و پیشروی پدیده بیابان دارد، در برخی موارد فعالیت‌های انسانی را نیز باید در زمره این گروه قرار داد.
وی بیان کرد: تشکل‌های مردم نهاد منابع طبیعی و زیست محیطی، بهره برداران محلی، دامداران، عشایر و مردم نقش بسزایی در اجرای طرحهای بیابان‌زدایی دارند و بدون حضور مردم و کمک آنها مقابله با این پدیده با روند کندتری پیش می رود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان افزود: یکی از روش های موثر در کنترل بیابان‌زایی استفاده از سیستم‌های پخش سیلاب و استحصال آب است که می‌توان با جمع‌آوری روان آب ها از هدر رفتن آنها جلوگیری و از آن برای کنترل بیابان‌زایی و اجرای طرح های منابع طبیعی استفاده کرد.
خزائی خاطر‌نشان کرد: از سال 90 به نهادهای مسئول هشدار دادیم که 65 هزار هکتار از اراضی این استان در شرف بیابانی شدن است و از این میزان 20 هزار هکتار کانون هایی هستند که آثار بیابانی شدن در آن دیده می شود.
وی خشکسالی های چند سال گذشته، بهره برداری بی رویه از آب های زیرزمینی، استفاده بی رویه از پوشش گیاهی منطقه و چرای بیش از ظرفیت مجاز مراتع را از علل مهم بیابانی شدن عنوان کرد.
مدیر کل منابع طبیعی استان همدان اظهار کرد: وضعیت بهره برداری از مراتع نگران کننده است و سه برابر ظرفیت مجاز، از مراتع موجود در این استان تعلیف می شود.
خزائی گفت: منابع طبیعی در سالهای اخیر تلاش زیادی برای جلوگیری از گسترش پدیده بیابان زائی انجام داده و در این راستا یک طرح مطالعاتی را از سال 94 بر روی 15 هزار هکتار از مناطق در حال بیابانی شدن آغاز کرده است.
وی افزود: به دنبال نتایج به دست آمده در این مطالعات مبنی بر روش های موثر برای مقابله با بیابان زایی، کار اجرایی در 40 هکتار از بیابان های دشت قهاوند، 100هکتار در اراضی بیابانی کبودرآهنگ و 200 هکتار در شهرستان فامنین آغاز شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان تاکید کرد: کار اجرایی شامل آموزش های ترویجی، کاشت نهال های مقاوم به خشکی و کنترل ورود و خروج دام بوده است.
خزائی اظهار داشت: در صورت مشارکت مردم، همراهی جوامع محلی می توان در سطح بیشتری در فصل کاری اجرای عملیات بیابان زدائی را انجام داد.
وی گفت: به دنبال اجرای این طرح ها و ممانعت از ورود دام به این مناطق شاهد احیا و رویش دوباره گونه های بومی در حال انقراض دشت قهاوند بودیم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان افزود: گونه های بومی «شور پسند» که توان رویش در خاک شور را دارند نظیر «کام فروزما» مجدد در دشت قهاوند جان گرفته و شاهد رویش این گونه ها بوده ایم.
خزائی بیان کرد: به طور حتم ساماندهی نحوه بهره برداری از مراتع و عرصه های منابع طبیعی و اجرای عملیات آبخیزداری، حفاظت خاک و آبخوانداری تاثیر قابل توجهی در کاهش روند بیابانی شدن دارد که نمونه عینی آن را در دشت قهاوند شاهد هستیم.
وی تاکید کرد: در کنار عملیات های تخصصی و علمی و اجرای طرح های مقابله با بیابان زایی باید اعتبارات مصوب در زمان لازم تخصیص یابد تا بتوان طرح های بیابان زایی را به موقع اجرایی کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان مشارکت و همراهی مردم و مسئولان استانی را در اجرای طرح های منابع طبیعی به ویژه اجرای طرح های مقابله با بیابان زایی بسیار مهم و اثر گذار عنوان کرد.
خزائی گفت: بدون شک مردم مهمترین نقش را در حفاظت از جنگل ها و مراتع برعهده دارند و همراهی مردم تاثیر بسزایی در پایداری طرحهای منابع طبیعی خواهد داشت.
رئیس اداره مرتع و بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان نیز در این باره به ایرنا گفت: 65 هزار هکتار از اراضی مرغوب دشت های قهاوند، فامنین، کبودرآهنگ و ملایر در چند سال اخیر به علت بروز پدیده خشکسالی و مهمتر از آن مداخلات بشری و دست اندازی عوامل انسانی به منابع طبیعی تبدیل به بیابان شدند یا در حال بیابانی شدن است.
حسین علی رضایی بیان کرد: بهره برداری بی رویه از آب های زیرزمینی و پمپاژ آب های با کیفیت پایین از اعماق زمین بر سطح خاک منجر به باقی ماندن املاح آب پس از تبخیر بر روی خاک شد.
وی اضافه کرد: باقی ماندن املاح بر روی خاک بر روی کیفیت، بافت و ساختمان خاک تاثیر منفی گذاشته و این روند موجب کاهش نفوذپذیری آب شده به گونه ای که هنگام ریزش برف و باران به جای نفوذ آب در دل خاک ، به علت وجود املاح، آب بر روی خاک انباشته می شد.
رئیس اداره مرتع و بیابان منابع طبیعی همدان نیز گفت: این اداره کل در سال های اخیر تلاش های زیادی برای جلوگیری از گسترش بیابان انجام داده و در این راستا یک کار مطالعاتی را از سال 94 آغاز کرد.
رضایی افزود: به دنبال نتایج به دست آمده در این مطالعات مبنی بر روش های موثر برای مقابله با بیابان زایی، کار اجرایی در 40 هکتار از بیابان های دشت قهاوند آغاز شد.
وی اضافه کرد: با اجرای این طرح و قرق چند هکتار از مناطق روستای «ورکش»دشت قهاوند، کاشت گونه های مقاوم به کم آبی شامل «قره داغ» و «آتری پلکس» (اسفناج وحشی) آغاز شد.
رئیس اداره مرتع و بیابان منابع طبیعی همدان تاکید کرد: به دنبال اجرای این طرح و جلوگیری از ورود دام به این مناطق شاهد احیا و رویش دوباره گونه های بومی در حال انقراض دشت قهاوند بودیم.
رضایی بیان کرد: به طور حتم حذف تعلیف و چرای مازاد دام از مراتع تاثیر مثبت در کاهش روند بیابانی شدن مراتع دارد که نمونه عینی آن را در دشت قهاوند شاهد هستیم.
علاوه بر اداره کل منابع طبیعی و آبخیز دارای، حفاظت محیط زیست همدان نیز شناسایی و مهار کانون های گرد و غبار دشت های کبودرآهنگ را در دستور کار قرار داده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست کبودرآهنگ در این باره گفت: این اداره با همکاری منابع طبیعی و آبخیزداری و انجمن فردای سبز این شهرستان تاکنون فعالیت های موثری برای شناسایی و مهار کانون های گرد و غبار این شهرستان انجام داده است.
پیمان زرین افزود: پس از برگزاری جلسات مستمر با حضور کارشناسان مرتبط در حوزه کانون های گرد و غبار و بیابان زدایی، مصوبات خوبی برای شناسایی و جلوگیری از پیشرفت بیابان داشته ایم.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست کبودرآهنگ یادآوری کرد: قانونگذار در راستای هوای پاک در ماده 24 قانون به این مولفه توجه داشته است که با تدابیر و تعاملات خوب به وجود آمده گام های موثری برای اجرایی شدن این ماده قانونی برداشته شد.
زرین افزود: برای جلوگیری از افزایش سطح بیایان در دشت های کبودرآهنگ در کانون های گرد و غبار واقع در اراضی ملی گونه های مقاوم و سازگار با محیط کشت شد.
وی تاکید کرد: البته حفاظت از این گونه ها برای بیابان زدایی و مهار ریزگردها، همکاری دلسوزانه و مستمر جوامع محلی را می طلبد و ذی نفعان این طرح ها مردم هستند.
در دو دهه گذشته 6 هزار هکتار بیایان در دشت قهاوند همدان وجود داشت که این رقم در دهه 90 به علت شوری خاک و کاهش پوشش گیاهی به 65 هزار هکتار رسید و تاکنون مطالعات و عملیات اجرایی برای 15 هزار هکتار از این اراضی انجام شده است.
منبع: ایرنا
ارسال نظر
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.