آراستگی ظاهری و آراستگی باطنی از دیدگاه معصومین

به گزارش بهداشت نیوز،  در تعالیم پیشوایان اسلام در خصوص آراستگی ظاهر، توصیه‌های فراوانی مطرح شده که از آن جمله، توصیه به پوشیدن لباس پاکیزه و آراسته، شانه‌زدن و مراقبت از موی سر و محاسن، تمیز نگه داشتن بدن و زدودن موهای زاید آن، کوتاه‌کردن‌ ناخن و موی شارب و درون‌بینی و پرهیز از آنچه که موجب نفرت و کراهت دیگران می‌شود، از قبیل بوی بد دهان که ناشی از مسواک نزدن و خلال نکردن دندان هاست.

در سیره پیامبر خدا (ص) آمده است که هرگاه ایشان قصد خروج از خانه یا پذیرفتن کسی‌ را داشت، موی سر خود را شانه می‌زد، سر و وضع خود را مرتب می‌کرد. خویشتن را می‌آراست و برای آنکه تصویر خود را ببیند، در ظرف آبی می‌نگریست. وقتی علت آنرا را ‌پرسیدند، ‌فرمود: خداوند متعال دوست دارد که بنده‌اش چون به سوی برادران خود بیرون می‌رود خود را برای‌ آنها منظم کند و خود را بیاراید و زیبا سازد.

هزینه‌ای که آن حضرت برای تهیه عطر و بوی‌ خوش مصرف می‌کرد، از هزینه خوراکش بیشتر بود و در شب تاریک قبل از آن که با چشم دیده شود، از بوی خوشی که از او در فضا پراکنده بود، شناخته می‌شد.

نتیجه آن میباشد که اسلام، روی اصل آراستگی ظاهر (همچون آراستگی باطن) تأکید کرده است. بنابراین باید توجه داشت که اگر مسلمانی با وضع آشفته و ظاهری زشت و پریشان در جامعه ظاهر شود، به خصوص اگر از نظر شغلی، وابستگی به حاکمیت نظام اسلامی داشته باشد، وجود او برای دوست مخرب و برای دشمن جذاب میباشد و ابزاری جهت تبلیغات مخرب علیه اسلام خواهد بود.

وارستگی از قید ظواهر به این معنا نیست که شخصی خود را از هر گونه آرایش ظاهری محروم کند و در نظر دیگران خوار و بی مقدار جلوه نماید. بنابراین باید به این نکته هم توجه داشت همان طور که آراستگی حلال و شایسته موجب استحکام و ایجاد نشاط و سلامت در ارتباطها می‌شود، آراستگی ناشایست و حرام، با این امور منافات دارد و موجب فساد برای فرد و جامعه می‌شود.

آراستگی انواع مختلفی دارد و در مهمترین تقسیم بندی آن بر دو نوع است: آراستگی باطنی و آراستگی ظاهری.
آراستگی ظاهری :

انسان موجودی اجتماعی است و با زندگی در اجتماع می تواند به کمال مطلوب خود دست یابد، به همین دلیل انواع و اقسام زینتهایی که مورد پسند جامعه و سبب مجذوب شدن حقیقی دلها به سوی اوست را مورد استفاده قرار می دهد و بدین وسیله با دیگران ارتباط بهتری برقرار میکند. برخی از نمونه های آراستگی ظاهری به شرح ذیل است.

۱- پاکیزگی عمومی : نظافت و پاکیزگی، تأثیر بسزایی در سلامت شخصی و اجتماعی انسان دارد و موجب دلپذیری و جلب نظر مخاطب می‌شود بطوریکه یکی از خواسته‌های فطری انسان تلقی میشود و با سرشت انسان آمیخته شده است.

پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: پاکیزگی جزئی از ایمان است. یعنی یکی از نشانه‌های مؤمن، پاکیزگی و آراستگی است.

در بعضی از روایات به موارد خاص نظافت اشاره شده است.

حدیثی از امام صادق(ع) نقل شده که در قسمتی از آن می‌فرماید: همانا خدا دوست دارد زیبائی و زیبانمائی را، زشت می‌دارد بدحالی و بدنمائی را زیرا خداوند عزوجل چون نعمتی به بنده دهد دوست دارد تاثیرش را در او بیند، گفته شد چگونه؟ فرمود: جامه خوب و پاکیزه بپوشد و بوی خوش بزند و خانه خوب اختیار کند و گرد و غبار خانه را جارو کند، چراغ را پیش از غروب خورشید روشن کند که فقر را بزداید و روزی را بیفزاید.

۲- رسیدگی به موی سر : موی سر یکی از جلوه‌گرترین اجزای بدن است. زیبایی چهره و صورت مخصوصا در بانوان با موی سر جلوه پیدا می‌کند. اگر فردی صورت، ابرو، چشم، لب و بینی زیبا داشته باشد ولی موی سر نداشته باشد، آن زیبایی جلوه نمی‌کند و چه بسا آن فرد را زشت نشان دهد. به همین دلیل، امامان معصوم علیهم السلام سفارش‌هایی درباره موی سر بیان کرده‌اند.

امام صادق (ع) فرمود: از زیباترین زیبایی‌ها، موی نیکو و قشنگ است و در جای دیگری می‌فرماید: موی خوب و زیبا یک پوشاک خدائیست پس آن را گرامی دارید.

آراستگی باطنی :

اهمیت آراستگی باطنی ازآراستگی ظاهری بیشتر است و گاهی آنرا آراستگی معنوی مینامند.

 این آراستگی شامل مواردی مانند ایمان، علم، صبر، شکرگزاری و غیره است که می تواند به عنوان ویژگی های اخلاقی تلقی شود و سبب آراسته شدن نفس و باطن انسان به اینچنین زیبایی هایی گردد.

از منظر اسلام و در روایات بسیاری به علم و دانش به عنوان زینت انسان تاکید شده است.

از منظر معصومان، پاکیزگی روح و آراستن باطن قابل بررسی است بطوریکه آراستگی روح را به سه بخش می‌توان تقسیم کرد:

۱- آراستگی اندیشه : این آراستگی را می‌توان به سه زینت اساسی خلاصه کرد: علم، حکمت و ادب.

امام علی (ع) می‌فرمایند: دانش، زینت دهنده ثروتمندان و بی‌نیاز کننده فقرا است (منظور از ثروتمندان یعنی کسانی که عالم و آگاه هستند و مراد از فقرا یعنی کسانی که جاهل و نادان هستند).

همچنین میفرماید: فراگیر حکمت را پس بدرستی که آن زیوری است فاخر. منظور از حکمت، علم نیکو و سازنده و کردار درست و خیرخواهانه است و فاخر، هر چیز ارزشمند نفیس و نیکویی است.

امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: ادب نیکو، زیور و زینت خرد و عقل است. مفهومش اینست که از مشخصات خردمندی و عقلانیت، بهره داشتن از ادب و اخلاق نیکو میباشد.

۲- آراستگی گفتار : در این باره بحث فراوانی وجود دارد، اما خلاصه‌ای از آن را بیان می‌کنیم. منظور از آراستگی در گفتار، رعایت اخلاق و تقوای الهی است مانند دروغ نگفتن، تحقیر نکردن، ناسزا نگفتن، دشنام ندادن، غیبت نکردن، تهمت نزدن، آبرو نریختن و غیره، بطوریکه یکی از راههای پرهیز از این گناهان، سکوت کردن است.

امام صادق(ع) می‌فرماید: سکوت گنجی است فراوان و زینت شخص حلیم و بردبار، و پوششی است برای جاهل و نادان‌.

۳- آراستگی رفتار : منظور از آراستگی در رفتار عبارتست از عدالت و انصاف، وفا و بردباری، سخاوت و انفاق و غیره.

امام صادق علیه السلام می‌فرماید: چنین است که وفا، مردان را زینت می‌دهد. یکی از دلایل آن پرهیز از انحراف و نادرستی و دور شدن از رفتارها و ارتباطهای سخیف و پست میباشد که سبب وجاهت اخلاقی و اجتماعی میگردد و به همین دلیل زینت تلقی شده است.

امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: زینت مصاحبت، تحمل کردن است یعنی تحمل کردن بی‌ادبیهای مصاحب یا تحمل دیون او هرگاه و هر زمان که محتاج باشد. به تعبیری دیگر کسانی که ظرفیت مصاحبت و هم نشینی با دیگران و همکاری و یاری دیگران جهت برطرف نمودن و حل مشکلات آنها را دارند قطعا از قدرت تحمل بالاتری برخوردارند.

همچنین امیرمؤمنان علیه السلام می‌فرماید: سخاوت دوستی را کسب می‌کند  یعنی باعث همدلی و مهربانی می‌شود که تقویت دوستی و مهرورزی را در پی دارد و باعث میشود که خوبیها و خصلتها را زینت و آرایش ‌دهد.

منبع: سلامت دات لایف